Edmond Henri Fischer: Najważniejsze jest nazwisko
Obserwuj nas. Pulsar na Facebooku:
W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.
Fischer urodził się 6 kwietnia 1920 roku w Szanghaju, gdzie jego ojciec Oskar, Austriak, prowadził dużą kancelarię prawniczą. Matka, Renée Tapernoux, była Francuzką. Oboje rodzice przyjęli obywatelstwo włoskie, gdyż sądzili, że to może im pomóc w interesach. Edmond uczył się we francuskojęzycznej szkole w Szanghaju, ale gdy miał 7 lat, rodzice uznali, że dalsze wykształcenie lepiej zdobywać w Genewie, gdzie już uczyli się jego dwaj starsi bracia.
Zainspirowany lekturami, zwłaszcza biografią Ludwika Pasteura, zdecydował, że zostanie lekarzem, aby przyczyniać się do zwalczania chorób. Na pytanie rodziców, jaki prezent chciałby otrzymać na swe szesnaste urodziny, odpowiedział, że pragnąłby mieć mikroskop. Jak potem wspominał, spodziewał się dostać dziecięcą zabawkę. Tymczasem otrzymał profesjonalny przyrząd Leitza, który jego starszy brat wyszukał w sklepie z używanymi instrumentami. To ostatecznie zdecydowało, że po uzyskaniu matury w genewskim Collège de Calvin w 1939 roku rozpoczął studia biologii i chemii na Uniwersytecie Genewskim. W tymże roku, rozwścieczony zawarciem przez Benito Mussoliniego sojuszu z Adolfem Hitlerem, demonstracyjnie spalił swój włoski paszport na schodach konsulatu Włoch w Genewie i stał się obywatelem Szwajcarii.
Ze szkolnym przyjacielem, który też zapragnął zbawiać świat, ustalili, że jeden z nich zostanie lekarzem, a drugi zajmie się badaniami teoretycznymi. Podjęli decyzję na podstawie losowania. Wypadło, że to ja pozostanę przy badaniach – wspominał potem Fischer. Przyjaciele wynajęli wspólnie małe pomieszczenie na poddaszu, zebrali nieco pomocniczego sprzętu do analiz chemicznych i rozpoczęli samodzielne badania nad bakteriami.
Działania wojenne nie opóźniały studiów w neutralnej Szwajcarii, toteż Fischer w 1947 roku uzyskał doktorat z chemii organicznej na podstawie rozprawy o enzymach, opracowanej pod kierunkiem profesora Kurta Meyera. Chciał się dalej specjalizować w biochemii, która niestety – jak wspominał – była wtedy w Europie w powijakach.
Niespodziewana śmierć jego opiekuna naukowego Kurta Meyera przyspieszyła decyzję o emigracji do Stanów Zjednoczonych. Otrzymał bez trudu imigracyjną wizę amerykańską oraz stypendium mające mu służyć do odbycia stażu podoktorskiego w California Institute of Technology w Pasadenie. Po przybyciu do Nowego Jorku dostał zaproszenie do wygłoszenia referatu w uczelniach w Pittsburgu i w Madison. W obu placówkach z miejsca obiecywano mu stałe zatrudnienie, którego nie przyjął. Po przyjeździe do Pasadeny zastał jeszcze jedno zaproszenie, do University of Washington w Seattle, gdzie też proponowano mu stałą pracę. Pomyślałem, że Amerykanie chyba zwariowali – wspominał – bo w Europie stałe zatrudnienie było wtedy niemal nieosiągalne. Pobyt w Seattle i wspaniałe tamtejsze krajobrazy, góry, lasy i jeziora, które mu przypominały Szwajcarię, ostatecznie przekonały go, że to właśnie będzie jego miejsce.
Jego najbliższym współpracownikiem w laboratorium biochemii został Edwin Krebs. Początkowo angielski Fischera był dosyć łamany. Podczas wykładów zdarzało mu się nagle przechodzić na francuski. Krebs to wyśmiewał – wspominał Fischer – ale nie zdawał sobie sprawy z tego, że po paru latach pracy ze mną jego angielski znacznie się pogorszył.
Fischer i Krebs dokonali przełomowych odkryć w badaniach tzw. fosforylaz, enzymów, które regulują rozkład skrobi w komórkach roślinnych bądź glikogenu w wątrobie i mięśniach zwierząt. Fischer porównywał te enzymy do świateł drogowych, nakazujących kierowcom zatrzymanie się lub ruch. Za wyniki tych badań Fischer i Krebs otrzymali wspólnie Nagrodę Nobla z medycyny i fizjologii za rok 1992.
Fischer był bardzo dowcipny. Podczas bankietu z okazji wręczania Nagród Nobla wygłosił krótką mowę, w której żartobliwie zastanawiał się, dlaczego to właśnie on i jego przyjaciel zostali wybrani spośród wielu znakomitych uczonych prowadzących podobne badania: Nagle zrozumiałem, że odpowiedź była oczywista: nasze nazwiska! Istotnie, już przedtem było dwóch laureatów Nobla o nazwisku Fischer i jeden o nazwisku Krebs. Razem z nami dwoma to czyni sześciu, a więc bijemy na głowę innych kandydatów. Ponadto dwóch Edów to lepiej niż jeden.
Rzeczywiście w 1902 roku Nagrodę Nobla z chemii otrzymał chemik niemiecki Emil Hermann Fischer, a w 1930 roku – inny chemik niemiecki Hans Fischer. Hans Adolf Krebs, biochemik angielski pochodzenia niemieckiego, został wyróżniony Noblem z medycyny w 1953 roku.
W 1948 roku Fischer ożenił się ze Szwajcarką Nelly Gagnoux i miał z nią dwóch synów. Niestety zmarła ona młodo w 1961 roku. Dwa lata później ożenił się z Amerykanką Beverley Bullock.
Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża wyselekcjonowane badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.