Mumia faraona Ramzesa V. Mumia faraona Ramzesa V. Wikipedia
Człowiek

Na ospę umierali już starożytni

Włoscy naukowcy doszli do tego wniosku sprawdzając, jak wirus rozgałęział się od jednego wspólnego przodka do różnych szczepów, które wygasały, albo rozprzestrzeniały się po świecie.

Zanim w 1980 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) mogła ogłosić, że dzięki zastosowaniu szczepionki ospa prawdziwa została wykorzeniona, choroba ta zabiła miliony ludzi. Jej początki długo były dyskutowane, bo dane tekstowe nie zgadzały się z dowodami genetycznymi. Ze źródeł pisanych wiadomo, że choroba mająca podobne do ospy objawy nawiedziła Chiny w IV w. W 2016 r. naukowcom udało się namierzyć DNA wywołującego ospę wirusa VARV w ciele żyjącego w XVI w. na Litwie chłopaka, a w 2020 r. w kilku szczątkach z epoki wikingów, datowanych na ok. 1050 r. Były też podejrzenia, że cierpieli na nią też starożytni Egipcjanie – mogą świadczyć dzioby na ciałach niektórych mumii sprzed 4–3 tys. lat (m.in. faraona Ramzesa V, który zmarł ok. 1157 r. p.n.e.) W „Microbilogical Genomics” włoscy naukowcy ogłosili właśnie, że znaleźli na to dowody.

Bioinformatyk Diego Forni oraz jego współpracownicy z Instytutu Naukowego Eugenio Medea oraz Uniwersytetu w Mediolanie postanowili dowiedzieć się więcej o ewolucji patogenu i oszacować, kiedy pojawiła się jego pierwotna wersja (wykorzystują do tego tzw. zegar molekularny, który polega na tym, że na podstawie liczby nagromadzonych mutacji szacuje się, kiedy oddzielały się od siebie poszczególne linie ewolucyjne). Przebadali cztery próbki VARV z epoki wikingów, jedną z XVII i jedną XVIII w. oraz 48 współczesnych, pochodzących z laboratoriów badawczych. Zastosowane modele pokazały, jak wirus rozgałęział się od jednego wspólnego przodka do różnych szczepów, które albo wygasały, albo rozprzestrzeniały się po świecie.

Okazało się, że część genów VARV z epoki wikingów przetrwała do XVIII w. Co jednak najważniejsze – że zarażający ludzi wariant oddzielił się od dwóch spokrewnionych wirusów atakujących myszoskoczki oraz wielbłądy ok. 7,7 tys. lat temu, a ostatni wspólny przodek wszystkich genomów VARV istniał ok. 3,8 tys. lat temu. Na tej podstawie wysnuto dość ogólny wniosek, że ospa mogła przenieść się na ludzi w okresie między 8 a 4 tysiące lat temu.

Pozostaje pytanie, czy choroba ta była wówczas szeroko rozpowszechniona, bo teksty nie rozpisują się na jej temat, a przecież wiele innych chorób zakaźnych też powoduje wysypki. Ostatecznym potwierdzeniem, że starożytni Egipcjanie chorowali na ospę, byłoby znalezienie DNA wirusa w ich ciałach, a to będzie trudne ze względu na bardzo zły stan zachowania starożytnego materiału genetycznego w egipskich mumiach.

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną