Podkast 95. Joanna Chorzępa, Paweł Chorzępa: Ta opowieść to prawdziwa petarda

Leżały miliony lat i czekały na odkrycie. Drobne kości ssaków, których wszyscy jesteśmy potomkami. Pozostałości mezozoicznych stworzeń – nieco podobnych do dzisiejszych gryzoni. Na tyle zwinnych i inteligentnych, że przetrwały katastrofę, która zakończyła erę dinozaurów.

Leżały zasypane w piaskach Mongolii, aż odnalazła je Zofia Kielan-Jaworowska. Spędziła na Gobi czas między rokiem 1963 a 1971, podczas ośmiu wypraw, które zmieniły jej życie oraz całą współczesną naukę. Kiedy ta urodzona w 1925 r. polska badaczka umarła, w roku 2015, tygodnik „Nature” poświęcił jej długi nekrolog, który otwierały słowa: „Wiele z tego, co wiemy o powstaniu i wczesnej ewolucji ssaków wywodzi się, bezpośrednio lub pośrednio, z dorobku Zofii Kielan-Jaworowskiej”.

Ośmiomilimetrowe taśmy filmowe, na których utrwalono epizody z wypraw na pustynię, spotkał los nieco podobny do tego, który był udziałem szczątków wymarłych 35 mln lat temu wieloguzkowców. Leżały przez pół wieku, zapomniane, w szafach Państwowej Akademii Nauk. Aż o ich istnieniu dowiedzieli się Joanna i Paweł Chorzępowie, twórcy wielokrotnie nagradzanych filmów dokumentalnych. Zdołali przeskanować dopiero 7 minut analogowych nagrań, ale to wystarczyło, żeby utwierdzić się w przekonaniu, że badaczka musi mieć swój długometrażowy, piękny portret. – Te taśmy to wizualna petarda – mówi Paweł Chorzępa.

Z jakiegoś niezbadanego powodu, Zofia Kielan-Jaworowska, postać centralna dla światowej paleobiologii ssaków, której nazwisko stało się podstawą dziesiątków nazw wymarłych zwierząt, niezrównany pedagog, osoba o wspaniałym charakterze, odznaczona tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, nie stała się jeszcze bowiem bohaterką żadnego dokumentu.

Joanna i Paweł Chorzępowie wrócili właśnie z Czech, gdzie – wybrani spośród dziesiątków kandydatów – brali udział w warsztatach Camp4Science. To część niezwykłego, obejmującego całe miasto festiwalu naukowych filmów dokumentalnych o nazwie Academia Film Olomouc (AFO). Za chwilę ruszają na pitchingi organizowane przez Krakowski Festiwal Filmowy. Ich projekt nabiera bardzo konkretnego kształtu. Żeby został zrealizowany, potrzebuje jednak więcej wsparcia: materiałów archiwalnych, środków finansowych. Jeśli możecie go udzielić, proszą o sygnał.

A tytuł filmu? „Teoria przetrwania”.