Wegetarianin i weganin to buntownicy z wyboru

|||Z ostatniej chwili

W przyrodzie kolor wściekle żółty bywa stosowany ku przestrodze (patrz: liściołaz żółty) czy jako kamuflaż (patrz: modliszka storczykowa). W Pulsarze natomiast – to sygnał końca embarga, które prestiżowe czasopisma naukowe nakładają na publikowane przez badaczy artykuły. Tekst z żółtym oznaczeniem dotyczy więc doniesienia, które zostało upublicznione dosłownie przed chwilą.

John B. Nezlek na próbie ponad 3,7 tys. osób z Polski i USA porównał system wartości osób będących wegetarianami i weganami oraz jedzących mięso. Wykorzystał przy tym typologię Shaloma Schwartza – 10 wartości, które są w psychologii społecznej i międzykulturowej używane do badania różnic indywidualnych i kulturowych. Są to:

• bezpieczeństwo (security) – harmonia, porządek społeczny, bezpieczeństwo osobiste, rodziny i narodowe;
• władza (power) – status i prestiż społeczny, kontrola i dominacja nad innymi ludźmi oraz zasobami;
• osiągnięcia (achievement) – osobisty sukces, osiągnięty poprzez demonstrację kompetencji, zgodnie ze społecznymi standardami;
• hedonizm (hedonism) – dążenie do przyjemności, zaspokajanie własnych – przede wszystkim organicznych – potrzeb;
• stymulacja (stimulation) – poszukiwanie nowości, dążenie do ekscytującego i urozmaiconego życia;
• samokierowanie (self-direction) – niezależność w myśleniu i działaniu, kreatywność, wolność, autonomiczne wybieranie własnych celów;
• uniwersalizm (universalism) – troska o dobro wszystkich ludzi, dbałość o ochronę środowiska, sprawiedliwość, mądrość, pokój;
• życzliwość (benevolence) – troska o dobro najbliższych, rodziny, przyjaciół, znajomych, przyjaźń, miłość;
• tradycja (tradition) – akceptacja i szacunek wobec rytuałów i idei własnej kultury lub religii;
• przystosowanie (conformity) – ograniczanie własnych dążeń i działań, które mogłyby szkodzić innym lub naruszyć społeczne normy, posłuszeństwo, samodyscyplina, szacunek wobec starszych*.

Można by się spodziewać, że wegetarianie i weganie przykładają większą wagę do wartości związanych z troską o innych i harmonią społeczną. Badania wykazały jednak coś odwrotnego. Osoby niejedzące mięsa znacznie rzadziej niż mięsożercy uznawały za ważne takie wartości jak dobroczynność, bezpieczeństwo i konformizm. Jedynie to ostatnie nie dziwi – w końcu idą pod prąd dominującej normy społecznej, którą dieta mięsna nadal jest.

Co w takim razie cenią sobie wegetarianie i weganie? W trzech niezależnych badaniach (w tym dwóch w Polsce) wykazano, że wartości takie jak stymulacja, osiągnięcia i władza. Innymi słowy: wyzwania, rozwój osobisty i samodzielność. Tylko jedna wartość – samokierowanie – różniła Amerykanów i Polaków: w USA była ona istotniejsza dla mięsożerców, u nas – dla wegetarian. Co ciekawe, wartości związane z uniwersalizmem, a więc m.in. ochroną przyrody, znalazły się na końcu listy w obu krajach (nieco istotniejsze były dla wegetarian w USA).

Może to oznaczać, że osoby przechodzące na dietę roślinną niekoniecznie kierują się tylko empatią, ale też chęcią działania na własnych zasadach, odwagą do kwestionowania tradycji, a nawet łamania zasad. Autor badania stwierdza, że to wyraz niezależności i silnego poczucia tożsamości, a niekoniecznie uległość wobec wzniosłych ideałów. To może także tłumaczyć, dlaczego wegetarianie są często postrzegani przez mięsożerców jako osoby krytykujące ich własne wybory i osoby zagrażające porządkowi społecznemu.

Badanie Johna B. Nezleka nie rozstrzyga, czy to wartości wpływają na wybór diety, czy dieta zmienia wartości. Jasno jednak pokazuje, że wegetarianie i mięsożercy różnią się nie tylko tym, co znajduje się na ich talerzach, ale i mapą mentalną. W przyszłości warto sprawdzić, jak te różnice wyglądają w innych kulturach i na innych kontynentach.

* Źródło: „Polska adaptacja Portretowego Kwestionariusza Wartości Shaloma Schwartza”, Czasopismo Psychologiczne 2/2011

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.