Bumerang z Obłazowej powrócił i okazał się najstarszy

Bumerang oraz kość ludzkiego palca, muszle Conus, paciorki z kła lisa polarnego i narzędzia krzemienne znaleziono w latach 80. XX w. w jaskini w Obłazowej na Podhalu, w warstwie VIII. Przez lata uważano, że należy ona do kultury graweckiej, znanej m.in. z Dolnich Věstonic czy Pavlova na Morawach. Jednak nowa analiza narzędzi kamiennych pokazała co innego. Zamiast graweckich ostrzy, w warstwie VIII występują elementy typowe dla wcześniejszej kultury oryniackiej. Co więcej, użyty surowiec pochodził nie tylko z lokalnych źródeł (radiolaryt z Karpat), ale też z odległych regionów, jak krzemień z okolic Krakowa czy Wołynia, co świadczy o szerokich kontaktach lub mobilności tych ludzi.

Kość palca przeszła analizę morfometryczną oraz badanie DNA. Kształt sugeruje, że należała do Homo sapiens a nie neandertalczyków, co potwierdziły testy statystyczne i analiza geometrii trójwymiarowej. Badania mtDNA również wykazały, że osobnik należał do naszego gatunku, choć duże zanieczyszczenie uniemożliwiła odczytanie pełnego genomu. Izotopy stabilne w kolagenie sugerują dietę wysokobiałkową, prawdopodobnie z dodatkiem ryb słodkowodnych, zapewne z okolicznych rzek. Co ciekawe sama kość została pobrana dzięki zastosowaniu spektroskopii w podczerwieni (NIR-HIS), która pozwoliła ocenić zawartość kolagenu bez uszkadzania całego obiektu.

Kluczowym elementem badań było ponowne datowanie szczątków kostnych. Wcześniejsze daty były bowiem niepewne i rozbieżne – bumerang był datowany na zaledwie 18 tys. lat, podczas gdy kość palca na ponad 31 tys. Teraz, dzięki nowoczesnym metodom chemicznego oczyszczania kolagenu (w tym ultrafiltracji) oraz analizie bayesowskiej, zawężono przedział czasowy dla tej warstwy do 42 810–38 550 lat temu. Sam bumerang, choć nie datowany bezpośrednio z uwagi na wcześniejsze kontaminacje materiałami konserwatorskimi, osadzono w tym samym kontekście stratygraficznym. To czyni go najstarszym tak dobrze zachowanych na świecie (najstarszy znany bumerang z Australii pochodzi sprzed 10 tys. lat, a z Jutlandii i Holandii sprzed 7 tys. lat).

Bumerang wykonano z ciosu mamuta. Ma 72 cm, jest zakrzywiony, nosi liczne ślady obróbki, polerowania i czerwonego barwnika. To bumerang niepowracający (throwing stick), służący do polowania na ptactwo i małe zwierzęta. Mógł być on jednak symbolem statusu lub przedmiotem magicznym albo rytualnym. Wskazują na to jego wyrafinowane wykonanie, zabarwienie a także bliskość innych ozdobnych artefaktów. Autorzy pracy łączą go z naskalnymi przedstawieniami rąk o uciętych palcach z jaskiń Francji i Hiszpanii, co może sugerować rytuały inicjacyjne lub szamańskie. Jedno jest pewne: tak stare i dobrze zachowane narzędzia z materiałów organicznych są ekstremalnie rzadkie, a bumerang z Obłazowej to świadectwo technologicznej innowacyjności naszych przodków.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.