Drzewa uparcie drążą litą skałę

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.

Przyrodnicy od dawna natykali się na izolowane egzemplarze korzeni drzew, które poprzez luźną warstwę gleby sięgnęły do twardej skały, borując w niej szczeliny. Takie znaleziska traktowano jako ciekawostkę i nic więcej. Ale w 2013 roku hydrolożka Daniell Rempe odsłoniła fragment zbocza w północnej części Kalifornii, znajdując trzy potężne korzenie drzew czerpiące znaczne ilości wilgoci z porów i szczelin skalnych, w których gromadziła się woda gruntowa. „Postanowiliśmy oszacować skalę tego zjawiska w całej kontynentalnej części USA” – mówi Erica McCormick, ekohydrolożka z laboratorium Rempe na University of Texas w Austin.

Badacze sięgnęli po dane i mapy. Zaczęli od analizy map geologicznych sporządzonych na podstawie danych z okresu 2003–2017, aby zidentyfikować te rejony, gdzie skała macierzysta może się znajdować w zasięgu drzew i sucholubnych zarośli. Następnie na podstawie tempa parowania, sumy opadów i pojemności wodnej gleb wyliczyli dla każdego rejonu ilość wody, którą rośliny musiały pobierać z głębszych magazynów wewnątrz skał. Analiza, opublikowana w „Nature” (2022), wykazała, że sięganie przez rośliny po wodę aż do skały macierzystej to nie marginalne, ale powszechne zjawisko. Co najmniej 24% drzew i zarośli regularnie korzysta z tego źródła, nawet wtedy, gdy opady atmosferyczne są w normie i roślinom nie grozi susza – twierdzą autorzy badań. Tam, gdzie opadów jest niewiele, na przykład w suchych regionach Kalifornii i Teksasu, ponad połowa wody wykorzystywanej przez drzewa pochodzi ze skały macierzystej.

Woda znajdująca się w skale macierzystej może pomóc niektórych drzewom w przetrwaniu kryzysów związanych ze zmianami klimatycznymi. Do tej pory jednak nie uwzględniano tego zasobu w ekspertyzach na temat przyszłości lasów w USA w cieplejszym klimacie – zauważa Susan Schwinning, ekolożka z Texas State University, która nie była uczestniczką badań. „Jak widać, zjawisko nie jest tylko lokalną ciekawostką” – zauważa. Zespół Rempe dokładnie przygląda się teraz, w jaki sposób rośliny pobierają wodę ze skały macierzystej na kilku stanowiskach w Kalifornii, która doświadcza suszy za suszą.

W jaki sposób relatywnie miękkie korzenie potrafią się wwiercić w litą skałę? „Mimo wszystko jest ona nieco przepuszczalna” – tłumaczy Schwinnig. Przenikające z gleby wody deszczowe z upływem czasu rozmiękczają skałę, tworząc delikatne szczelinki, w które wnikają korzenie poszukujące wody. Korzeniom pomagają mikroorganizmy i grzyby, które do nich przylegają. „Znajdują w porach skalnych swój nowy dom” – mówi Rempe.

Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża wyselekcjonowane badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.