Shutterstock
Środowisko

Żółw sam decyduje, kiedy się zestarzeć

Niektóre gatunki zwierząt potrafią regulować długość własnego życia. Naukowcy sprawdzili, co im to umożliwia.

Autorzy dwóch niezależnych publikacji, których omówienie ukazało się właśnie na łamach „Science”, przeanalizowali sposób funkcjonowania różnych gatunków. Skupili się jednak w szczególności na żółwiach, które znane są z długiego życia. Okazało się, że u tej grupy zwierząt zachodzi bardzo rzadko spotykane w przyrodzie zjawisko: w przeciwieństwie do większości organizmów, w tym ludzi, ryzyko zgonu nie wzrasta u nich wraz z wiekiem. Co więcej: wykazano, że mogą one manipulować starzeniem się w odpowiedzi na warunki środowiskowe. Gdy są one dobre, żółw „uznaje”, że warto żyć długo i spowalnia ten proces lub go całkowicie wstrzymuje.

Wbrew początkowym przypuszczeniom uczonych, o zachowaniu „długiej młodości” nie przesądza stało- lub zmiennocieplność. Zarówno w grupie organizmów stałocieplnych, jak i zmiennocieplnych znaleźć można gatunki bardzo długo i bardzo krótko żyjące (niektóre żółwie i niektóre walenie mogą żyć ponad 160 lat). Nie potwierdzono również hipotezy temperaturowej, zgodnie z którą zwierzęta żyjące w chłodniejszym środowisku miałyby starzeć się wolniej, niż te bytujące w ciepłym otoczeniu.

Z długowiecznością zwierzęcia koreluje za to jego aktywność rozrodcza. Ta zależność znana jest pod nazwą slow-fast continuum: im bardziej płodny jest gatunek, tym krócej żyją jego przedstawiciele. W nowych badaniach taką tendencję potwierdzono, ale nie w przypadku wszystkich grup zwierząt. Niektóre organizmy rozmnażają się intensywnie, a jednak żyją długo. Wygląda więc na to, że „decyzja”, czy żyć długo, czy krótko, oparta jest na większej liczbie zmiennych niż tylko rozród.

Pewne znaczenie może mieć nawet budowa ciała. Dowiedziono, że powolne starzenie się występuje przede wszystkim u tych gatunków, które przed zagrożeniami chronią się za pomocą – kolejno – fenotypów fizycznych (skorupa, kolce, duże rozmiary ciała) lub chemicznych (trucizna, jad, toksyna). Te, które przed niebezpieczeństwem po prostu się chowają lub uciekają, żyją zaś zwykle krócej. Ta zależność wydaje się logiczna – jeśli o twoim bezpieczeństwie decyduje rozmiar ciała i solidna skorupa, poradzisz sobie tym lepiej, im większy urośniesz.

Wytłumaczenie to nie sprawdziło się jednak w odniesieniu do wszystkich grup zwierząt. Na przykład długowieczna i wolno starzejąca się hatteria (zwierzę przypominające jaszczurkę, ale niespokrewnione bezpośrednio z tą grupą gadów) nie stosuje żadnej fizycznej ani chemicznej bariery ochronnej. Nie jest też szczególnie duża: mierzy około pół metra.

Wygląda więc na to, że zarówno długość życia, jak i tempo starzenia się zależą po prostu od indywidualnej taktyki. Byłby to ważny wniosek również dla nas, ludzi. Może udałoby się nam podpatrzeć niektóre rozwiązania stosowane przez zwierzęta i zastosować je u naszych pacjentów?

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną