Grzyby jako koneserzy sztuki

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.

Naukowcy z Kostaryki znaleźli nowe gatunki grzybów żyjące w zaskakującym miejscu – na kolekcji litografii XIX-wiecznego francuskiego rysownika Bernarda Romaina Juliena. Mikroorganizmy te przyspieszają procesy rozpadu odbitek należących do najstarszych eksponatów w zbiorach sztuki Universidad de Costa Rica, który nabył je kiedyś, aby wykorzystać jako pomoce przy nauczaniu technik graficznych.

Aby ocalić te litografie, Geraldine Conejo-Barboza, badaczka z wydziału chemii oraz Instytutu Badań nad Sztuką tego uniwersytetu, oraz jej współpracownicy wynaleźli środek w spreju, który jest w stanie powstrzymać całkowicie lub częściowo rozwój grzybów, nie dopuszczając do samorzutnego zakwaszenia papieru, które grozi zniszczeniem dzieł.

„Nasz pomysł polega na tym, by wziąć biocząsteczkę hydroksyapatytu, o którym wiadomo, że obniża poziom kwasowości papieru, i przerobić ją na [cząsteczkę] hybrydową, która będzie równocześnie zabójcza dla grzybów” – mówi Conejo-Barboza. Zamierza ona wprowadzić tlenek cynku i jony cynku na powierzchnię cząsteczki, aby oddziaływały grzybobójczo.

Jednakże przed zastosowaniem lekarstwa należy zdiagnozować samą chorobę. Aby poznać, jakież to mikroorganizmy zżerają cenne dzieła, Max Chavarría, biolog molekularny z kostarykańskiego Narodowego Centrum Innowacji Biotechnologicznych, przebadał 20 z należących do kolekcji ponad 1000 odbitek litograficznych, pobierając 21 próbek grzybów, z których dwa okazały się nieznane wcześniej nauce. „Było sporym zaskoczeniem znaleźć dwa nowe gatunki w tak specyficznym środowisku” – mówi Chavarría. Nowo odkryte gatunki, Periconia epilithographicola i Coniochaeta cipronana, zostały opisane w artykule opublikowanym w maju w Scientific Reports.

Conejo-Barboza zsyntetyzowała już kilka środków grzybobójczych, które zamierza przetestować w laboratorium. Salomón Chaves, zastępca dyrektora Instytutu Badań nad Sztuką, poświęcił ostatnie pięć lat na przywracanie litografii do stanu pierwotnego. Nowy środek ma tę zaletę, że jest w spreju, mówi. Aktualnie stosowana procedura odkwaszania papieru wymaga zanurzenia go w kąpieli alkalicznej, a następnie starannego osuszenia – co może spowodować jego pomarszczenie, jeżeli procedura nie zostanie wykonana prawidłowo. Badacze mają nadzieję, że wynalezione przez nich substancje pozwolą na skuteczną walkę z mikroorganizmami i kwaśnym papierem, a także okażą się przydatne przy konserwacji innych kolekcji.

Tego rodzaju grzyby mogą wszakże być również pożyteczne. Ich zdolność do rozkładania celulozy – trwałego materiału, z którego zbudowane są ściany komórkowe roślin – pozwala wykorzystywać je do utylizacji odpadów rolnych powstających przy zbiorach ananasów, kawy i trzciny cukrowej.

Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża wyselekcjonowane badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.