Skamieniała ośmiornica – jurajski klejnot

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.

Znalezienie okazu dobrze zachowanego głowonoga nie należy do rzeczy łatwych. Chociaż muszle amonitów, rostra belemnitów i inne części szkieletowe tych mięczaków występują masowo w skałach osadowych, to znaleziska miękkich części tych wieloramiennych stworzeń należą do ogromnych rzadkości. Dlatego znaleziona we Francji w roku 1982 skamieniała ośmiornica sprzed 165 mln lat do dziś budzi żywe zainteresowanie.

J.C. Fischer i B. Riou nazwali tego ośmioramiennego osobnika Proteroctopus ribeti i opisali jego przyssawki z dokładnością, która wzbudziła podziw paleontologów. Jednak mimo niezwykłego stopnia stanu zachowania okazu, ciało zwierzęcia uległo spłaszczeniu i wygląda, jakby spuszczono z niego powietrze. Utrudnia to bardzo rekonstrukcję szczegółów anatomicznych i ustalenie pokrewieństwa z innymi ośmiornicami. Ponad 30 lat później paleontolożka Isabelle Kruta z Université Pierre et Marie Curie w Paryżu wraz ze współpracownikami dostarczyła bardziej szczegółowej rekonstrukcji tego niezrównanego okazu jurajskiego głowonoga. Dzięki zastosowaniu nowatorskiej metody mikrotomografii synchrotronowej udało im się uzyskać trójwymiarowy model zwierzęcia o bardzo wysokiej rozdzielczości.

Ponownie „napompowany” i zrekonstruowany Proteroctopus wydaje się przedstawicielem największej grupy ośmiornic zwanej Vampyropoda, do której należą dziś np. ośmiornice właściwe i stworzenie o wdzięcznej nazwie wampirzyca piekielna. Na podstawie tej nowej rekonstrukcji naukowcy uznali, że Proteroctopus wyglądał jak współczesne głębokowodne wampirzyce, choć różnił się od nich w szczegółach. Proteroctopus miał osiem ramion, parę płetw bocznych i był pozbawiony worka atramentowego – tak jak wampirzyce. Natomiast jego przyssawki rozmieszczone były skośnie względem siebie, a nie równolegle, jak u wielu dzisiejszych ośmiornic. Praca Kruty została opublikowana ubiegłej jesieni w czasopiśmie Palaeontology.

Od dalszych znalezisk zależeć będzie, jakie światło Proteroctopus rzuci na problem pochodzenia ośmiornic, ale już ten jeden okaz pozwala potwierdzić coraz powszechniejsze przekonanie, że anatomia tych zwierząt była mocno zróżnicowana już przed 165 mln lat. „Cechy, które – jak uważaliśmy – powstały późno w historii tej grupy, jak na przykład kształt niektórych przyssawek, były już najwyraźniej obecne w okresie jurajskim” – mówi Kruta. Specjaliści czekają z niecierpliwością na kolejne skamieniałości.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.