Pulsar - portal popularnonaukowy. Pulsar - portal popularnonaukowy. Shutterstock
Środowisko

Ptaki latanie zawdzięczają maniraptorom

Propatagium – struktura, bez której współczesne ptaki nie byłyby w stanie latać – pojawiła się u ich dawnych raczej uziemnionych przodków.

Ptaki są dinozaurami. Wyewoluowały z nieptasich teropodów – taksonu, do którego należał m.in. słynny welociraptor i tyranozaur. Uwielbiani przez popkulturę przodkowie dzisiejszych orłów i wróbli nie potrafili jednak latać. Jak to się zatem stało, że ich potomkowie „nagle” zaczęli to robić?

Ewolucja lotu była złożonym procesem i przyczyniło się do niej wiele adaptacji anatomicznych oraz fizjologicznych. Teraz uczeni z University of Tokyo znaleźli właśnie trop, który dotychczas pomijano: propatagium.

To struktura mięśniowa rozłożona między kością ramieniową a przedramieniem ptaka. Umożliwia ruch trzepoczący skrzydłami i sprawia, że u latających potomków dinozaurów kończyna przednia nigdy nie może być w pełni wyprostowana – to coś podobnego do opaski elastycznej, która przybliża dwie części skrzydła do siebie, by tworzyły optymalny kąt.

ArchiwumPtaki lot

Zespół z Japonii postawił taką hipotezę: może propatagium rozwinęło się znacznie wcześniej, niż lot, a później okazało się przydatne do tej nowej czynności. Dokładnie tak samo, jak było z piórami. Uczeni postanowili zatem poszukać śladów po tej strukturze w skamieniałościach wymarłych teropodów. Nie było to łatwe, ponieważ tkanki miękkie z zazwyczaj się nie zachowują. W związku z tym Japończycy skupili się najpierw na analizie stosunków kątowych pomiędzy kośćmi przedniej kończyny w skamieniałościach: ptaków, nielatających teropodów oraz latających dinozaurów. I potwierdzili swoje podejrzenia: okazało się, że propatagium wykształciło się pierwszy raz w grupie maniraptorów – dinozaurów, u których „ręce” były bardzo rozwinięte i wykorzystywane m.in. do polowania. Należą do nich wspomniany welociraptor, owiraptory, a także współczesne ptaki.

Wnioski z analiz zostały poparte dowodami kopalnymi: odnaleziono skamieniałości z zachowanym propatagium u posiadającego pióra, ale nielatającego kaudipteryksa oraz u wyposażonego w dwie pary skrzydeł mikroraptora, który – jak się uważa – sprawnie latał lotem ślizgowym. To kolejny przykład pokazujący, że ewolucja nowatorskich adaptacji często zaczyna się od losowej zmiany, która daje początek nowym umiejętnościom.

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną