Jaskiniowa murena: ewolucja przyłapana na gorącym uczynku
Kręgowce miały oczy w zasadzie od zawsze. Bo kiedy pojawiły się na ewolucyjnej scenie, narząd wzroku już istniał. A jednak ponad 100 gatunków współczesnych ryb nie ma gałek ocznych (lub ma je w zaniku, niefunkcjonalne). Prym wiodą tu te zwierzęta, które żyją w całkowitej ciemności, np. w podwodnych jaskiniach. W takich warunkach utrzymywanie nieprzynoszącego korzyści zmysłu jest pozbawione sensu. Tym bardziej że – jak wynika z szacunków przedstawionych w 2015 r. na łamach „Science Advances” – może kosztować rybę aż 15 proc. jej całego budżetu energetycznego. Dlatego rezygnacja z gałek ocznych może być bardzo opłacalna. Zwłaszcza że za nią idzie atrofia części mózgu odpowiedzialnej za procesowanie bodźców wizualnych, a to przynosi dodatkową oszczędność (mózg również jest „drogi”).
Sięgnij do źródeł:
Nie dziwi więc, że gatunek muren, Uropterygius cyamommatus, którego odkryto w tym roku w podwodnych jaskiniach należących do australijskiej Wyspy Bożego Narodzenia oraz filipińskiej wyspy Panglao, „postanowił” z oczu zrezygnować. Tyle że na razie zdaje się nieco niezdecydowany: niektóre osobniki tracą tylko lewe oko (jest ono u nich w atrofii, przysłonięte skórą), inne natomiast wciąż mają oba. Uczeni, którzy donoszą o tym odkryciu na łamach „Raffles Bulletin of Zoology”, uważają zatem, że właśnie „przyłapali” ewolucję na gorącym uczynku. Prawdopodobnie w kolejnych pokoleniach liczba osobników z dwojgiem oczu będzie spadać, a tych z jedną gałką – rosnąć.
Sposób dochodzenia do „bezoczności” wydaje się osobliwy? Owszem, ale i my go zastosowaliśmy, np. w przypadku pozostałego po naszych małpich przodkach mięśnia dłoniowego długiego. U 14 proc. ludzi zanikł on całkowicie, a pozostali posiadają go w szczątkowej postaci, ale nie zawsze w obu rękach.