Kiepska pogoda kosmiczna ogranicza nocne wędrówki ptaków

Kto ma lornetkę, lunetę lub aparat fotograficzny z obiektywem o długiej ogniskowej, niech skieruje go na tarczę księżyca. Jesienią i wiosną będą na jej tle przemykać jakieś punkty – w zdecydowanej większości przypadków to ptaki wędrowne. Dopiero w tak zaaranżowanym teatrzyku cieni widać, jaki ruch w porze ptasiej migracji panuje nocą w powietrzu. Jakieś pojęcie o tłoku daje też to, że niektórych lotników można usłyszeć: z bliska szum skrzydeł łabędzi, z dłuższego dystansu gęganie gęsi. Bardzo wokalny jest też chętnie nawołujący się, szybko przemykający wróblowy drobiazg. Są obserwatorzy, którzy rozpoznają gatunki po takich nocnych, dla laików niewiele znaczących, pipitnięciach.

Ptaki – jak niektóre ssaki i np. żółwie morskie – potrafią migrować nocą za sprawą oprzyrządowania służącego skutecznej nawigacji. Kierunek lotu i jego wysokość wyznaczają m.in. na podstawie położenia ciał niebieskich i wykrywania właściwości pola magnetycznego Ziemi. Z precyzją tych narzędzi bywa jednak różnie. Gdy niebo jest zachmurzone, gwiazdy nie są widoczne. A gdy dochodzi do gwałtownych zjawisk w przestrzeni kosmicznej – wywołanych przede wszystkim aktywnością Słońca – występują silne zaburzenia geomagnetyczne. Naukowcy z University of Michigan ustalili, że dynamika ptasich migracji w złą kosmiczną pogodę zmniejsza się o 9–17 proc.

Podejrzewano, że zdarzenia w przestrzeni pozaziemskiej muszą mieć znaczenie i wpływ na to, że ptaki lecą w różnych kierunkach, a nie tylko w tym, w którym powinny. Zdarza im się przecież zmieniać szlaki migracyjne, daty przylotów i odlotów albo kręcić się pozornie bez celu. Co więcej, gołębie pocztowe czasem nie potrafią odnaleźć drogi powrotnej, ptaki trzymane w niewoli nie okazują tzw. niepokoju wędrówkowego, czyli nie próbują odlatywać, gdy ich pobratymcy robią to w naturze. A po okresach wysokiej aktywności Słońca znajdowano walenie, które osiadły na mieliznach plaż. Niemniej wszystkie te obserwacje miały charakter przypadkowy, lokalny i dotyczyły pojedynczych gatunków. Były bardziej anegdotami niż wykazaniem naukowo potwierdzonej korelacji.

Tę ogłoszono właśnie w czasopiśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences USA”. Badacze nie musieli wypatrywać ptaków na tle księżyca. Korzystali z danych dostarczonych przez stacje radarowe, ustawione w pasie od Teksasu do granicy z Kanadą, wzdłuż głównej trasie migracyjnej prowadzącej nad lądami Ameryki Północnej. Wybrano teren płaski, by ograniczyć wpływ gór i wybrzeży morskich na odczyty radarów. Te zazwyczaj służą np. do celów meteorologicznych, ale są na tyle czułe, że z powodzeniem wykrywają ptaki. Najlepiej „widzą” grupy liczące setki i tysiące osobników, potrafiąc określać kierunek lotu i intensywność wędrówki. Tak zgromadzone dane z 23 lat, zestawiono z informacjami o epizodach pogody kosmicznej i jej wpływie na ziemską magnetosferę.

Okazało się, że gwałtowne zaburzenia pogody kosmicznej na tyle mocno „fałszują” ptasie mapy, że zniechęcają do wędrowania i wiosną, i jesienią. Przy okazji odkryto, że ptaki nie mają wtedy ochoty lecieć pod wiatr – pozwalają, by ten je niósł, także wtedy, gdy dryfują w nie do końca potrzebnym im kierunku. Objaśnienie tego zjawiska może być takie, że jesienią migrują także ptaki młode i niedoświadczone. Natomiast wiosną w noce z kiepską pogodą kosmiczną ptaki podejmują jednak zmagania z silnym wiatrem. Być może wolą się z nim mocować, bo mają już doświadczenie (przynajmniej raz pokonały trasę wędrówki) i są bardziej zdeterminowane, spiesząc się na lęgowiska, by zająć jak najlepsze miejsca do wychowania młodych.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.