Podkast 140. Barbara Pietrzak: Rozwielitka uwodzi osobowością

Oddajemy głos rybom, rozwielitkom, przyjrzyjmy się wodnej drobnicy.

Czy możemy powiedzieć, że ryby są na swój sposób ciekawskie? Czy przejawiają skłonność do podejmowania ryzyka albo kontaktu z innymi osobnikami? Czy fakt, że ryba ominie przeszkodę w postaci tamy, zależy od gatunku, do którego należy, czy od cech osobowości? Kiedy możemy powiedzieć, że ryba jest osobnikiem śmiałym lub eksploracyjnym? A może lepiej unikać naiwnej antropomorfizacji i powiedzieć wprost, że zwierzęta realizują strategie, które zwiększają szanse na przetrwanie?

Gdy mówimy, że ludzie mają różne osobowości, brzmi to naturalnie. Ale zwierzęta, zwłaszcza żyjące z dala od ludzkiego wzroku? Ten fascynujący obszar zachowania zwierząt – mechanizmy kształtowania się trwałych tendencji w zachowaniu między osobnikami w obrębie gatunku – bada gościni pulsara. – Jednym z wymiarów osobowości zwierzęcia jest śmiałość kontra nieśmiałość. Możemy ją mierzyć na przykład czasem, jaki upłynie do wystawienia czułków po ich schowaniu przez ślimaka w obliczu zasymulowanego ataku drapieżcy – wyjaśnia. – Fascynujące jest znajdowanie odpowiedzi na pytanie, jakie siły doboru naturalnego doprowadziły do wykształcenia się takich, a nie innych zachowań.

Dr hab. Barbara Pietrzak pracuje w Zakładzie Hydrobiologii Instytutu Ekologii. Doświadczenie naukowe zdobywała m.in. w Max Planck Institute for Demographic Research w Rostocku i na University of Birmingham. Badała lasy i społeczności Amazonii Brazylijskiej, interesuje się relacją człowiek–środowisko oraz społecznym wymiarem ochrony przyrody. Jest laureatką nagród i wyróżnień za popularyzację nauki, w tym nagrody specjalnej podczas finałów polskiej edycji konkursu FameLab.

Jej badania naukowe koncentrują się wokół zachowania drobnych zwierząt wodnych, planktonowych, takich jak rozwielitki. W podcaście wyjaśnia, dlaczego samce rozwielitek potrafią regulować długość życia i jak to robią. Odsłania kulisy: czy badania prowadzi się w laboratorium, czy w warunkach naturalnych? Czy rybom lub rozwielitkom nadaje się imiona?

Inny obszar badań biolożki dotyczy postrzegania zagrożeń ze strony drapieżnika. Jak samo odczuwanie obecności drapieżcy wpływa na długość i historię życia potencjalnej ofiary? Jakie style radzenia sobie ze stresem potrafią wykształcić zwierzęta? Jak kształtują się osobowości np. gupików – w zależności od tego, czy doświadczają drapieżnictwa, czy nie?

Pietrzak bada również wpływ warunków środowiskowych na długowieczność zwierząt. Dlatego pytamy: czy starzenie się w ogóle jest konieczne? Dlaczego selekcja go nie wyeliminowała?