Wielki sukces Katowic
Katowice są pierwszym w historii miastem z Europy Środkowo-Wschodniej uhonorowanym tym tytułem; wcześniejsi laureaci to Lejda (2022), Triest (2020), Tuluza (2018), Manchester (2016), Kopenhaga (2014), Dublin (2012), Turyn (2010) Barcelona (2008), Monachium (2006) i Sztokholm (2004). Inicjatorami wystąpienia o przyznanie miastu tytułu byli prezydent Katowic dr Marcin Krupa i środowiska akademickie reprezentowane przez rektora Uniwersytetu Śląskiego prof. Ryszarda Koziołka.
Instytucją przyznającą tytuł oraz organizującą ESOF jest EuroScience (European Association for the Advancement of Science and Technology), największe ogólnoeuropejskie stowarzyszenie skupiające badaczy i naukowców. Tytuł jest przyznawany w celu pogłębienia zmian towarzyszących transformacji społeczeństwa w poszczególnych miastach, ukazania bogactwa i różnorodności europejskiego krajobrazu naukowego oraz wspierania samokształcenia, integracji naukowej, zainteresowania nauką młodszych pokoleń i rozwoju współpracy europejskich badaczy.
Korzyści dla miasta otrzymującego tytuł EMN i prawo do współorganizacji ESOF są nie do przecenienia – miasto gospodarz zyskuje możliwość przyciągnięcia naukowców, polityków, biznesmenów i mediów z całego świata; zwiększa się zaangażowanie mieszkańców i środowiska naukowego w rozwiązywanie problemów lokalnych; rosną możliwości pozyskania środków na realizację inwestycji w naukę i edukację, odpowiadających potrzebom i ambicjom przekształcenia Górnego Śląska w jeden z czołowych europejskich ośrodków. Wzrasta też turystyczna atrakcyjność samego miasta i jego rozpoznawalność w świecie. Przyznanie tytułu EMN 2024 to wyraz uznania Katowic oraz Uniwersytetu Śląskiego i innych katowickich uczelni za doświadczonych współorganizatorów i gospodarzy ogólnoświatowych wydarzeń, takich jak UN Climate Change Conference (COP24), UN World Urban Forum 2022 czy Śląski Festiwal Nauki KATOWICE.
Wyróżnienie tytułem EMN to nie tylko zaszczyt, ale i wielkie wyzwanie. W latach 2022–2023 będzie prowadzona kampania informacyjna związana z wyróżnieniem. Wśród najważniejszych jej punktów znajdzie się szósta i siódma edycja Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE – jednej z największych w Polsce i Europie imprez popularnonaukowych, nagrodzonych m.in. EUPRIO Awards 2019 (European Association of Communication Professionals in Higher Education). Natomiast głównych wydarzeniem katowickiej kadencji będzie niewątpliwie współorganizowana z EuroScience konferencja ESOF 2024 (przewidywana liczba uczestników – 10 tys.) – odbywające się co dwa lata jedno z najważniejszych wydarzeń o charakterze naukowo-technologicznym na świecie poświęcone kluczowym badaniom naukowym i innowacjom.
Pierwszym ważnym działaniem jest z kolei zorganizowanie 15 lipca tego roku w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach EuroScience Open Forum 2022 Regional Site – konferencji towarzyszącej ESOF 2022 w holenderskiej Lejdzie, obecnej europejskiej stolicy nauki [ten numer „Świata Nauki” został wysłany do drukarni przed 15 lipca]. Tematy lipcowej konferencji to m.in. przeciwdziałanie kryzysowi klimatycznemu oraz innym zagrożeniom cywilizacyjnym, transformacja energetyczna, społeczna i cyfrowa społeczeństwa, współpraca naukowców i interdyscyplinarność badań, nowe drogi kariery akademickiej, wpływ SI i uczenia maszynowego na praktyki naukowe, a także nauka wobec wojny i jej skutków.
Rozwój nauki w regionie Śląska i Zagłębia ma szczególne znaczenie z racji jego wielowiekowej, przemysłowej eksploatacji, która zniszczyła środowisko naturalne i zdrowie wielu pokoleń. Niezbędne są przemiany wynikające z konieczności wygaszania wydobycia i spalania węgla i kreowania szans rozwojowych w modelu zielonej i przyjaznej środowisku gospodarki. W ciągu minionego półwiecza dokonały się już tu dwa wielkie skoki transformacyjne – powstanie ważnych ośrodków medycznych w Katowicach i Zabrzu oraz spektakularny rozwój kultury. Przyszedł czas na kolejny etap.