Przykładowe karty komiksu Przykładowe karty komiksu "Zmysły", wydawnictwo Marginesy Archiwum
Struktura

Granice obrazka nie są granicami świata, czyli nauka w komiksie

Jak w popularyzacji nauki sprawdza się medium komiksu – bękarta kultury posądzanego o infantylizm i powierzchowność.

Na naszym rynku odnajdziemy wiele pozycji obrazkowych pisanych przez samych naukowców, wykorzystujących komiks nie tylko jako metodę opowiadania, lecz także jako formę dysertacji dyplomowej.



ArchiwumLogikomiks. W poszukiwaniu prawdy

Logikomiks. W poszukiwaniu prawdy

Apostolos Doxiadis, Christos H. Papadimitriou, Alecos Papadatos, W.A.B.

Rozpoczynamy od jednej z najlepiej sprzedających się powieści graficznych. O jej sukcesie zdecydował fakt, że mamy tu do czynienia nie tylko z przejmującą biografią Bertranda Russela, wybitnego brytyjskiego logika i filozofa. Grecki zespół twórców o wykształceniu ścisłym ukazał wpływ myśli Russela na współczesną matematykę i informatykę. Zahaczył także o życie innego, sławnego filozofa Ludwiga Wittengsteina. Oprócz fascynujących meandrów matematyki oraz technologii to także bezkompromisowe, szczere – i momentami zabawne – spojrzenie na egzystencję geniuszy, których piękne umysły skazują niejako na samotność w życiu codziennym. Ten komiks toczy się na przecięciu prozy życia, rzeczywistości liczb i cybernetyki, co pozwala autorom na częste chwile intelektualnej błyskotliwości.



ArchiwumNeurokomiks

Neurokomiks, Zmysły

Hana Ros, Matteo Farinella, Marginesy

Pozycje to niecodzienne, bo meta. Nie dość, że twórca jest zarówno ilustratorem jak i doktorem neurologii w University College w Londynie, to forma komiksu jest tutaj wykorzystywana jako narzędzie uświadamiające funkcjonowanie układów pozwalających odbierać nam rzeczywistość, komunikować się z nią. Ogromną zaletą tych pozycji jest odwoływanie się do najnowszych badań i wykorzystywanie intertekstualności komiksu, ukazującą różne subtelności w procesie poznawania i odbierania świata. Z komiksów tych dowiemy się zarówno, jak działa polaryzacja światła i jak rozchodzą się fale dźwiękowe, jak i powód tłumienia reakcji innych receptorów na pobudzone receptory czuciowe. Urocze z kolei w Neurokomiksie jest poznanie przez bohaterów psa Pawłowa i samego Pawłowa oraz innych naukowców badających misterne działanie mózgu.



ArchiwumOdpłaszczenie

Odpłaszczenie

Nick Sousanis, Prószyński i s-ka

Doskonałe uzupełnienie po lekturze Po piśmie Jacka Dukaja. Autorem Odpłaszczenia jest wykładowca Comics Studies na Uniwersytecie w Calgary, który wykorzystuje medium komiksowe do dywagacji naukowej nad możliwościami sztuk wizualnych jako form komunikacji. Pozycja doskonała dla tych, którzy chcą lepiej zrozumieć zmiany cywilizacyjne związane z odbiorem informacji i kultury, mające wpływ na nasze życie tu i teraz. Zwłaszcza, że jest to dysertacja doktorska autora, objawiająca możliwości i granice ludzkich zmysłów. To także gratka dla entuzjastów kognitywistyki, zastanawiających się jak to jest, że kadry ułożone w konkretnej kolejności składają się na spójną narrację. Jedynym mankamentem tej pozycji jest wymóg dobrej znajomości intelektualistów postmodernistycznych pokroju Michela Foucault, który swego czasu napisał klasyczny esej To nie jest fajka.



ArchiwumZrozumieć komiks

Zrozumieć komiks

Scott McCloud, Kultura Gniewu

Do Foucaulta nawiązuje także Scott McCloud w swoim legendarnym Zrozumieć komiks. O ile Nick Sousanis patrzy na historie obrazkowe przez pryzmat językoznawstwa i kulury, tak McCloud rozkłada na części pierwsze ich semantykę. Ten kanoniczny tytuł to nie tylko najlepszy dowód na potęgę medium komiksowego. To także opowieść ucząca nas, jak działa obraz i dlaczego tak jest oraz wskazująca jego podświadomy wpływ na nasz umysł. Nieustająca inspiracja nie tylko dla fanów gatunku, ale też designerów, osób działających w komunikacji oraz językoznawców. McCloud pogłębia niektóre aspekty swego wywodu w użytecznym Stworzyć komiks, opublikowanym w tym roku.




ArchiwumTestując apokalipsę

Testując apokalipsę

Tom Kaczynski, Wydawnictwo komiksowe

Rzadki przykład eseistyki, w której autor zastosował komiks do dywagacji na temat architektury, ekonomii i wynikającej z nich świadomości klasowej. A raczej jej braku, albowiem dla Kaczyńskiego współczesny kapitalizm wywołuje koniec świata na naszych oczach. Tworzy rzeczywistość, w której nie potrafimy wyobrazić sobie przyszłości naszej i kolejnych pokoleń oraz realia pozbawione znaczeń i sensów, zalewanych powszechną konsumpcją. Komiks niełatwy w odbiorze, ale odwołujący się do rzetelnej, naukowej wiedzy z zakresu socjologii. Na pewno docenią go wyznawcy wywodów gospodarczych Piketty’ego.




ArchiwumŚmieci

Śmieci

Derf Backderf, Prószyński i s-ka

Ekspert od komiksu politycznego wystawia w tym przypadku laurkę najbardziej pokpiwanemu i stygmatyzującemu zawodowi – śmieciarzowi. Być może lektura ta uświadomi co poniektórym, jak ważna społecznie jest to rola i co nierzadko można znaleźć w śmieciach (chociażby świeże jedzenie, świadczące o naszym marnotrawstwie). Komiks ten też niejako przygotowuje nas na przyszłość, w której odpady będą coraz bardziej dojmującym i widocznym problemem codzienności, o ile ktoś nie wymyśli skutecznego sposobu na masową utylizację. Albo o ile nie zmienimy naszych nawyków, dla dobra nas samych. W dodatku pozycja jest pozbawiona taniego moralizatorstwa. Niewątpliwie jednak „Śmieci” zachęcają do zmiany nawyków i wzięcia odpowiedzialności za niszczony świat.




ArchiwumSex Story

Sex Story. Historia seksu. Od małp do robotów

Philippe Brenot, Laetitia Coryn, Elemental

Pozycja dla niepokornych oraz nie godzących na zmiany w systemie edukacji. Philippe Brenot, znamienity paryski psychiatra i antropolog, przedstawia w przystępny i frapujący sposób dzieje rozwoju seksualności i jej potencjalną przyszłość. Laetitia Coryn zaś odwzorowuje wywody intelektualisty z wdziękiem i humorem. Z tego komiksu dowiemy wiele nie tylko o praktykach erotycznych w starożytności i średniowieczu, lecz także o ekstrawaganckich zwyczajach Markiza de Sade oraz o przedziwnych dywagacjach naukowców sprzed kilku wieków, naznaczonych kościelnym dyskursem, stanowiących przyczynek do stosowania wobec seksu cenzury. Lektura w atrakcyjny sposób pokazuje, że erotyka wraz z praktykami życia codziennego, edukacją, kulturą i religią – a nawet nauką – tworzyły i tworzą system naczyń połączonych. Jedyny mankament tej pozycji jest fakt, że nie wyjaśnia zjawiska postpornografii, spopularyzowanej przez niedawny festiwal filmowy zorganizowany w kinie Muranów w Warszawie.




ArchiwumKomiksowe wprowadzenie do filozofii

Komiksowe wprowadzenie do filozofii

Michael F. Patton, Kevin Cannon, Instytut wydawniczy PAX

Komiks o filozofii holistycznie wydaje się być pomysłem karkołomnym, by nie rzec nadambitnym. Niniejszy podręcznik naukowy skupiony jest jednak na kluczowych dla wolnomyślicielstwa ideach – logice, postrzeganiu, umyśle, wolnej woli, Bogu i etyce. Podejście bardziej popularyzatorskie i dydaktyczne, ale trzeba przyznać że niektóre rozwiązania fabularne i formalne są całkiem zabawne. Chociażby tonący w morzu filozofii Friedrich Nietzsche, narzekający na lodowatość prądów. Poczucie ironii profesora odpowiadającego tutaj za scenariusz jest zdecydowanie na plus. Poza tym pozycja bardziej dla tych, którzy nie są za pan brat z filozofią. Bardziej wymagających czytelników zachęcam do przeszukania antykwariatów i odnalezienia Trzech paradoksów Paula Hornschemeiera (2008, Kultura Gniewu), w którym autor w błyskotliwy sposób ukazuje ponadczasowy wpływ myśli Zenona z Elei także na własne życiowe doświadczenia.




ArchiwumSapiens. Narodziny ludzkosci

Sapiens: Narodziny ludzkości oraz Sapiens: Filary cywilizacji

Yuval Noah Harari, David Vandermeulen, Daniel Casanave, Wydawnictwo Literackie

Światowej sławy izraelski historyk i jeden z najchętniej cytowanych futurologów opowiada o genezie fundamentów naszej kultury. Pierwszy tom pokazuje, w jaki sposób zaczęliśmy tworzyć wspólnoty, z których potem narodziły się cywilizacje o których mowa w tomie drugim. Pozycja z tych, które uczą poprzez zabawę i przygodowy dyskurs narracji, nawet jeżeli autor ma tendencje do wałkowania kilka razy tez już wcześniej przez niego omówionych. Nie zmienia to jednak faktu, że pozycje te lepiej poszerzają samoświadomość o naszych przodkach niż niejedna lekcja historii. Nawet jeżeli wnioski końcowe z wywodów są defetystyczne: człowiek wygrał ewolucyjny wyścig, ale za jaką cenę?



ArchiwumJaskinia - droga rebeliantów

Jaskinia. Droga rebeliantów

Jarosław Marek Spychała, Wydawnictwo Tako

Nie jest to co prawda komiks sensu stricto, choć nad jej grafikami prasowali zawodowi rysownicy. Polski filozof jednocześnie łamie konwencję i tworzy dzieło sui generis, z pogranicza artbooka, komiksu i powieści filozoficznej, będące studium alegorii jaskini Platona. Uważny czytelnik z łatwością dostrzeże, że komiksowe kadry książki zawierają ukryte symbole i odniesienia do popkultury i filozofii. W ten sposób książka buduje napięcie między słowem a obrazem, które wprowadza odbiorcę w mistyczny trans, mający go wyprowadzić z ciemności jaskini ku światłu prawdy.

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną