To Rafael jest autorem obrazu „de Brécy Tondo”

Tajemniczy okrągły obraz przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem, w 1981 r. kupił na lokalnej wyprzedaży nieżyjący już George Lester Winward, brytyjski kolekcjoner sztuki. Był święcie przekonany, że jest to dzieło Rafaela, tyle że nie był w stanie tego udowodnić. Ale założył z tej okazji de Brécy Trust Collection, której misją jest zachowanie bezcennej kolekcji obrazów i rysunków renesansowego twórcy oraz udostępnianie ich historykom sztuki do prowadzenia badań.

Z tej możliwości skorzystał m.in. Howell Edwards, emerytowany profesor spektroskopii molekularnej z University of Bradford. Odkrył, że pigmenty wykorzystane w „de Brécy Tondo” były identyczne z tymi użytymi w dziełach z wczesnego renesansu, czyli sprzed 1700 roku. Wyniki te stały jednak w sprzeczności z wcześniejszymi ustaleniami ekspertów Galerii Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie, gdzie znajduje się „Madonna Sykstyńska” Rafaela – twierdzili oni, że „de Brécy Tondo” było późniejszą, wykonaną w epoce wiktoriańskiej, kopią fragmentu tego obrazu.

Edwards nie dał jednak za wygraną, a teraz – jako honorowy konsultant naukowy de Brécy Trust Collection – potwierdza, że dotychczasową koncepcję drezneńskich ekspertów należy uznać za błędną. „Nasze analizy pigmentów przy pomocy spektroskopii Ramana pozwoliły z dużą pewnością datować Tondo na XVI-XVII wiek i obaliły pogląd, że jest to wiktoriańska kopia. Teraz ustalenia te potwierdziła analiza twarzy Madonny i Dzieciątka i ich bliskie podobieństwo do „Madonny Sykstyńskiej” Rafaela – mówi.

W najnowszych analizach nad związkami „de Brécy Tondo” z „Madonną Sykstyńską” zespół naukowców (także z University of Nottingham) wykorzystał sieć neuronową „wyszkoloną” w procesach uczenia maszynowego do porównywania twarzy. Jej autorem jest prof. Hassan Ugail, wybitny specjalista od cyfrowej analizy wizualnej z University of Bradford, który zasłynął dzięki identyfikacji dwóch Rosjan odpowiedzialnych za otrucie Siergieja Skripala w 2018 roku.

Sztuczna inteligencja porównała zarówno twarze Madonny, jak i Jezusa. I choć podobieństwa tej drugiej postaci wyniosło „jedynie” 86 proc., to twórca technologii rozpoznawania twarzy uważa, że każdy wynik powyżej 75 proc. w praktyce oznacza, że twarze są identyczne. „Patrząc na nie ludzkim okiem, zauważamy oczywiste podobieństwo, ale komputer może zobaczyć znacznie więcej, w tysiącach wymiarów, na poziomie pikseli. Razem ze współautorami badania doszliśmy do wniosku, że do obu obrazów użyto identycznych modeli, i że oba płótna są autorstwa tego samego artysty” – napisał prof. Ugail w oficjalnym komunikacie Uniwersytetu w Nottingham.

Wyniki badań nad obrazami zostały zaprezentowane na międzynarodowej konferencji o technikach komputerowych na Kambodżańskim Uniwersytecie Technologii i Nauki w Phnom Penh.