Pokrzepione limfocyty T skuteczniej walczą z rakiem

W badaniu opublikowanym w „Science Immunology”, naukowcy z University of Pittsburgh Medical Center (UPMC) odkryli, że nawet najbardziej wyczerpane limfocyty T, które przestały spełniać swoją funkcję, można zaktywizować, nie skazując ich na unicestwienie. A są one potrzebne chorym na raka, ponieważ mobilizacja układu odpornościowego należy dziś do ważnych strategii leczenia – a limfocyty T są głównymi żołnierzami naszej naturalnej obrony przed złośliwiejącymi komórkami.

Limfocyty T za pomocą wyspecjalizowanych receptorów rozpoznają na powierzchni komórek nowotworowych specyficzne antygeny, a następnie indukują kaskadę przemian prowadzących do zniszczenia komórek guza. Niestety z biegiem czasu tracą żywotność i tak jak ludzie chciałyby przejść na zasłużoną emeryturę. Stają się komórkami z wcześniejszych faz swojego rozwoju, tzw. komórkami progenitorowymi, pozbawionymi umiejętności namierzania komórek rakowych.

Stosowane w onkologii terapie immunologiczne wzbudzają limfocyty T do działania, ale te śmiertelnie wyczerpane zwykle pozostają bierne. Zespół kierowany przez Amandę Poholek i Grega Delgoffe z UPMC postanowił poznać mechanizm tego zjawiska – na mysim modelu z agresywną postacią czerniaka.

„Wydawało się, że wyczerpane limfocyty T nie nadają się do niczego i jeśli jest ich dużo, oznacza to dla chorego przegraną walkę z rakiem – mówi dr Poholek w komentarzu do swojej pracy. – „Nam też się wydawało, że uszkodzone epigenomy tych limfocytów, czyli dziedziczne znaczniki molekularne znajdujące się w ich genomie kontrolujące ekspresję genów, są nie do naprawienia. Byliśmy mocno zaskoczeni, że te komórki zachowują jednak potencjał do regeneracji.“

W nieuleczalnie wyczerpanych limfocytach T geny nie są aktywowane w pewnych obszarach. Aby ich aktywność przywrócić, musi zadziałać jednoczesna stymulacja dwóch receptorów – bez niej komórka przechodzi w stan uśpienia. Kiedy uczeni zastosowali specyficzne przeciwciało, dzięki któremu zdołano przywrócić współdziałanie receptorów, doszło znów do ekspresji genów i powróciła aktywność limfocytów T.

Innym kluczowym odkryciem było to, że do upośledzenia ekspresji genów w wyczerpanych limfocytach przyczynia się niski poziom tlenu lub całkowite niedotlenienie, często spotykane w mikrośrodowisku guza nowotworowego. Kiedy naukowcy przeprogramowali limfocyty, aby były odporne na ten brak tlenu, same zróżnicowały się w bardziej funkcjonalny stan. Skuteczność immunoterapii może więc wzrosnąć po zastosowaniu leków ukierunkowanych na hipoksję lub tzw. szlaki współstymulujące.