Golce, zwierzęta o dość ­nieprzeciętnej aparycji, prowadzą aktywne życie społeczne. Golce, zwierzęta o dość ­nieprzeciętnej aparycji, prowadzą aktywne życie społeczne. Shutterstock
Środowisko

Sekretne życie kretoszczurów

Golec piaskowy może pomóc ludziom się odmładzać
Środowisko

Golec piaskowy może pomóc ludziom się odmładzać

To zwierzę, zwane także nagim kretoszczurem, to gryzoń występujący w krajach rogu Afryki. Funkcjonuje pod ziemią, w wąskich tunelach i komorach, żywi się bulwami i korzeniami roślin. Najbardziej zadziwiające jest to, że dożywa nawet 28 lat, podczas gdy inne gryzonie, np. myszy i szczury, zwykle najwyżej 2 lata.

Pod ziemią dochodzi do porwań, a do orientacji przydaje się kretoszczurom magnetorecepcja.

Golec (Heterocephalus glaber) prowadzi podziemny tryb życia, a podstawę jego diety stanowią bulwy i korzenie roślin. Zwierzę to zalicza się do tzw. gatunków eusocjalnych. Otóż w ich stadzie rozmnaża się jedna samica (królowa) i kilka samców. Pozostałe osobniki to kasta robotnicza zajmująca się odchowem młodych, obroną gniazda i drążeniem tuneli.

Interesujące, że sąsiadujące stada toczą walki, w czasie których niekiedy dochodzi do uprowadzenia młodych. Te rychło wcielane są do grona robotników i zaprzęgane do pracy na rzecz nowej rodziny. O takie zachowanie podejrzewano golce od dawna, ale teraz potwierdziły to badania genetyczne.

Inny podziemny gatunek kretoszczura – zęboszczur Fukomys anselli – ma ze względu na życie w ciemnościach znacznie zredukowane oczy. Podobnie jak golce nie utracił ich jednak całkowicie i teraz wiadomo dlaczego. Oczy nie służą mu do obserwacji otaczającego świata, lecz do wykrywania pola magnetycznego, umożliwiającego orientację w terenie. Zdolność tę określa się mianem magnetorecepcji i w świecie zwierząt posiadają ją m.in. ptaki i walenie.

Co ciekawe, pomimo wielu lat badań biologiczne podłoże tego zjawiska nie zostało w pełni poznane. Ostatnio dzięki naukowcom z Universität Duisburg-Essen (Niemcy) udało się po raz pierwszy zidentyfikować narząd zaangażowany w zmysł magnetorecepcji u ssaków. Są nim, podobnie jak u ptaków, oczy. Dzięki obecnym w tych narządach kryształom o właściwościach magnetycznych zęboszczury zakładają swoje gniazda w południowo-wschodniej części terytorium.

Osobniki, których oczu pozbawiono chirurgicznie, budują je w przypadkowych lokalizacjach. Zabieg nie wpływa na zachowania społeczne, sposób żerowania i poruszania się zwierząt. Badacze pracują teraz nad identyfikacją białkowych receptorów, które odpowiadają za zmysł magnetorecepcji zęboszczurów na poziomie molekularnym.

Wiedza i Życie 12/2020 (1032) z dnia 01.12.2020; Sygnały; s. 7

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną