Przyrodnik przez przypadek

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.

Rodzice marzyli, że młody Louis zostanie lekarzem. Uczył się najpierw w szkołach w Bienne i Lozannie. Zgodnie z wolą rodziców odbył studia medyczne w Zurychu, Heidelbergu i Monachium. Podczas tych studiów zaczął się pasjonować historią naturalną, a zwłaszcza botaniką. W 1829 roku uzyskał stopień doktora filozofii na uniwersytecie w Erlangen, a rok później – doktorat z medycyny w Monachium.

Nie dana mu jednak była praktyka lekarska. Przypadek sprawił, że został sławnym przyrodnikiem, specjalizującym się zwłaszcza w ichtiologii. W latach 1819–1820 Carl Friedrich von Martius i Johann Baptist Spix odbyli głośną wyprawę do Brazylii, skąd przywieźli do Europy wielką liczbę okazów przyrodniczych, wśród których znajdował się znaczny zbiór słodkowodnych ryb żyjących w Amazonce. Spix zmarł, nie zdążywszy zbadać przywiezionych osobników. Martius więc szukał pomocnika, który mógłby kontynuować ledwo rozpoczęte badania. Zasugerowano mu Agassiza, mającego opinię zdolnego studenta.

Młodzieniec nie miał żadnego doświadczenia, ale z wielkim entuzjazmem zabrał się do pracy i w 1829 roku opublikował dzieło „Ryby Brazylii”, pełne dokładnych opisów i pięknych rysunków. Te badania tak zafascynowały Agassiza, że odrzucił myśli o medycynie i poświęcił się ichtiologii. Przeprowadził dokładne studia ryb żyjących w jeziorze Neuchâtel, a w 1830 roku zapowiedział opracowanie wielkiego dzieła o słodkowodnych rybach Europy Środkowej. To dzieło ukazało się dopiero w latach 1839–1942, a tymczasem Agassiz w 1832 roku został profesorem historii naturalnej na uniwersytecie Neuchâtel.

Zwrócił teraz uwagę na liczne, zachowane w muzeach skamieniałości, w których ujrzał wiele śladów ryb kopalnych. Owocem jego badań było wspaniale ilustrowane pięciotomowe dzieło, wydane w latach 1833–1843. Agassiz podał w nim klasyfikację ryb kopalnych, dzieląc je na cztery grupy. Ta klasyfikacja nie utrzymała się jednak wskutek kolejnych ustaleń naukowców. W latach 1842–1846 Agassiz wydał bardzo ważne dzieło, zawierające wykaz wszystkich nazw używanych w zoologii.

Był na tyle sławny, że w 1846 roku otrzymał od króla Prus specjalną dotację na podróż do Stanów Zjednoczonych, gdzie miał wygłosić serię wykładów na tematy zoologii. Zrobił tam wielkie wrażenie z powodu swej wiedzy i energii, toteż zaproponowano mu katedrę zoologii i geologii w Uniwersytecie Harvarda w Bostonie. Po namyśle Agassiz przyjął tę propozycję i już do Europy nie wrócił. Przyjął obywatelstwo amerykańskie i rzucił się od razu w wir badań na nowym terenie. Pamiętając o początku swej kariery, czyli studiach nad rybami z Amazonki, wybrał się w 1865 roku w podróż do Brazylii. Poczynił tam kolejne obserwacje przyrodnicze. Południowe brzegi kontynentu amerykańskiego badał podczas kolejnej podróży, którą odbył w 1871 roku. Podczas obu wypraw zebrał materiały do swych następnych dzieł. Mówiono, że Agassiz pracował naukowo, gdziekolwiek był, nawet podczas spacerów w okolicach swej uczelni. Kieszenie miał zawsze wypchane okazami.

Ukoronowaniem jego pracy w Ameryce było założenie w Bostonie Muzeum Historii Naturalnej. Niestety nie cieszył się długo pracą w tej instytucji, gdyż zmarł 14 grudnia 1873 roku. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych przyrodników amerykańskich.

Agassiz wierzył, że świat jest podobny do łamigłówki dla dzieci, którą każdy może rozwiązywać, jeśli tylko zechce. Był synem pastora, ale odrzucał zorganizowaną religię i uważał, że boskość jest we wszystkich ludziach, a rzeczy nadprzyrodzonych w świątyniach nie ma. Utrzymywał, że zgodne z jakimś boskim planem wszystkie rośliny i zwierzęta zostały stworzone osobno w miejscach, gdzie znajdują się obecnie. Jego poglądy zbliżały się do katastrofizmu Georges’a Cuviera, którego poznał podczas pobytu w Paryżu. Odrzucał zatem teorię ewolucji, a największym jego wrogiem stał się Charles Darwin.

W 1832 roku Agassiz ożenił się z Cécile Braun, nauczycielką. Żyli zgodnie i mieli troje dzieci: syna Alexandra i córki Idę i Paulinę. Potem jednak stosunki między małżonkami zaczęły się psuć i od 1845 roku byli w separacji. Cécile zmarła w 1848 roku. Dwa lata później Agassiz ożenił się po raz drugi z pisarką Elizabeth Cabot Cary.

Krótko po ślubie Elizabeth odkryła, że w jednym z odświętnych butów, w których jej małżonek zwykł był chodzić do kościoła, schował się dość duży wąż. Przestraszona pobiegła powiedzieć to mężowi. Agassiz bardzo się ucieszył: „Ach, to bardzo dobrze, że ten wąż się znalazł. Ale gdzie się schowały pozostałe?”.

Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.