Religijność a poparcie dla partii nazistowskiej? Jest tu silny związek

O nazizmie jako religii politycznej napisano niezliczone tomy. Kwestia poparcia dla Hitlera wśród określonych grup społecznych do dziś nie przestaje intrygować. Badacze wciąż budują nowe hipotezy, szukając odpowiedzi na pytanie: Dlaczego Hitler doszedł do władzy?

Autorami jednej z najnowszych teorii są ekonomiści Hans-Joachim Voth z University of Zurich i Sascha O. Becker z Monash University w Melbourne. W artykule z Social Science Research Network (SSRN) twierdzą, że na wysokie poparcie dla nazistów istotny wpływ miało słabe zakorzenienie chrześcijaństwa i kościołów instytucjonalnych w niektórych częściach Niemiec.

Fakt, że nazistów częściej popierali protestanci niż katolicy, był znany od dawna. Dotychczasowe wyjaśnienia wykazywały jednak skrzywienie ideologiczne – wysuwali je przede wszystkim konserwatyści, starając się dowieść, że wartości Kościoła katolickiego na swój sposób „zaimpregnowały” wiernych na ideologię. Poza tym w tej argumentacji były spore luki. NSDAP narodziła się przecież i cieszyła się ogromną popularnością w arcykatolickiej Bawarii.

Voth i Becker postanowili więc szukać głębiej. Wyodrębnili wskaźniki, które pozwoliły ustalić związek między zakorzenieniem chrześcijaństwa a poparciem dla nazistów na danym obszarze: udział imion związanych z religią, rozpowszechnienie wiary w przesądy oraz zaangażowanie osób religijnych w życie polityczne powiatu.

Dlaczego akurat one? Imiona często wykorzystywano jako wskaźnik religijnych przekonań rodziców. Praktyki pogańskie, jak np. wiara w jasnowidzenie, pozostawały w sprzeczności z naukami kościołów chrześcijańskich. Z kolei udział osób religijnych we władzach powiatu odzwierciedlał znaczenie wiary na poziomie lokalnym. Kiedy okazało się, że wszystkie te wskaźniki były ze sobą silnie skorelowane, autorzy wysunęli tezę, że stoi za nimi głębszy czynnik – nazwany przez nich „płytkim chrześcijaństwem”. Następnie zestawili swoje wyniki z mapą wyników wyborów powszechnych z lat 1928–33. Za każdym razem płytkie chrześcijaństwo pokrywało się z wysokim poparciem dla nazistów.

Voth i Becker tłumaczą, że wiara w Chrystusa dotarła na tereny dzisiejszych Niemiec w pierwszych wiekach naszej ery, w okresie Cesarstwa Rzymskiego. Nawet kilkaset lat później nie objęła ono jednak wszystkich mieszkańców późniejszej Rzeszy. Na przykład w północnych Niemczech Kościół instytucjonalny pojawił się dopiero po roku 1000, a konwersja na nową wiarę często odbywała się pod przymusem. Znaczenie miała również geografia średniowiecznej chrystianizacji, m.in. odległości od napędzających chrystianizację klasztorów oraz bliskość miejsc kultu pogańskiego.

Konkluzja autorów badania jest taka, że w regionach, gdzie tradycyjna religia nie zapewniła mieszkańcom duchowego „pożywienia”, łatwiej ulegali oni quasi-religijnemu przesłaniu Hitlera – kładącej nacisk na odkupienie i poświęcenie ideologii wspartej wzorowanymi na liturgii partyjnymi rytuałami (zjazdy, modlitwy, pieśni). To zaś od początku było świadomie budowanym komponentem ideologii NSDAP, według której Niemcy byli narodem wybranym. Przewodził im mesjasz – Hitler, autor własnej biblii – „Mein Kampf”. Zakonem tego „kościoła” były dowodzone przez Himmlera formacje SS, a wcieleniem zła byli Żydzi.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.