Pulsar - wyjątkowy portal naukowy. Pulsar - wyjątkowy portal naukowy. Aramany, 1971/https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2024.104443 / Archiwum
Człowiek

Mowa przed wiekami była też miedzią, srebrem i wełną

Obturator „skrzydlaty” P. Faucharda (1723) – różne części protezy i klucz do jej obsługi.Aramany, 1971/https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2024.104443/Archiwum Obturator „skrzydlaty” P. Faucharda (1723) – różne części protezy i klucz do jej obsługi.
Dwa typy obturatorów E. Bourdeta (1757) z zaciskami (ryc. 117 i 117 bis). Trzy typy protez podniebiennych F. Delabarre'a (koniec XVIII w.) z klamrami (ryc. 118–118 bis).Aramany, 1971/https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2024.104443/Archiwum Dwa typy obturatorów E. Bourdeta (1757) z zaciskami (ryc. 117 i 117 bis). Trzy typy protez podniebiennych F. Delabarre'a (koniec XVIII w.) z klamrami (ryc. 118–118 bis).
Pochowany w XVIII w. w krypcie krakowskiego kościoła św. Franciszka z Asyżu mężczyzna z rozszczepem podniebienia miał protezę. To pierwsze odkrycie takie odkrycie w Polsce i w Europie.

Statystyki wskazują, że rozszczep podniebienia i/lub wargi występuje raz na 1–1,5 tys. urodzeń. Dziś dzieci, które rodzą się z tą wadą, są poddawane operacji. W przeszłości takie osoby – jeśli udało im się przeżyć niemowlęctwo – do śmierci miały problemy z oddychaniem, połykaniem i mówieniem, bo ślina i jedzenie przedostawały się z jamy ustnej do nosa. Tymczasem pochowany w kościele św. Franciszka w Krakowie mężczyzna przeżył z tą wadą ok. 50 lat – być może nawet w miarę komfortowo. A to dzięki protezie, którą umieszczono w szczelinie. Jak wynika z artykułu w „Journal of Archaeological Science Reports”, składała się ona z dwóch części – metalowej eliptycznej membrany i cylindrycznego wełnianego wypełnienia. Miała 3,1 cm długości i ważyła ok. 5,5 gr.

Przedmiot odnaleziono podczas badań w krypcie przed sześcioma laty. Gdy archeolodzy usuwali ją z ust mężczyzny, zauważyli, że na wełnianym zwitku znajdują się żółtawe i zielone odbarwienia – niestety, usunięto je podczas procesu konserwacji. Badania skaningowym mikroskopem elektronowym i poddanie go spektroskopii rentgenowskiej, która analizuje skład chemiczny próbki, pozwoliło ustalić, że elementy metalowe były wykonane z miedzi, ale z dodatkiem złota i srebra. Wełna zawierała też ślady jodku srebra – mógł on zostać dodany ze względu na właściwości przeciwbakteryjne.

Dowiedz się więcej

Być może kłopoty z wymową, jakie miał grecki mówca Demostenes (384–322 p.n.e.) były związane właśnie z rozszczepieniem podniebienia i/ lub wargi – stąd wkładane przez niego do ust kamienie, mające wypełnić szczelinę. Ze źródeł tekstowych wiadomo, że w XVI w. do jej uszczelniania używano obturatorów podniebiennych będących kombinacją bawełny, wełny, gąbek, wosku, złota i srebra.

Choć proteza wydaje się wykonana z wielką precyzją z bardzo cienkiej warstw metali niełatwych w obróbce, nie wiadomo czy była idealnie dopasowana, a tym samym – jak się sprawdzała. Z pewnością jednak znacznie poprawiała mowę i zapewniała komfort podczas jedzenia.

Te przedmioty były rzadkie, drogie i wykonane na zamówienie więc mogły sobie na nie pozwolić tylko najbogatsi. Mężczyzna z Krakowa pochowany w krypcie kościoła na pewno nie był ubogi.

Dwa typy obturatorów A. Peré (1579) – z gąbką (A) i z przyciskiem (B).Aramany, 1971/https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2024.104443/ArchiwumDwa typy obturatorów A. Peré (1579) – z gąbką (A) i z przyciskiem (B).
Obturatory F. Delabarre (początek XIX w.).Aramany, 1971/https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2024.104443/ArchiwumObturatory F. Delabarre (początek XIX w.).

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną