Uważne spojrzenie malucha

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.

Dorosłe skakuny są zwykle nie większe od paznokcia, ale ostrością wzroku dorównują małym psom. A ich stukrotnie mniejsze dzieci widzą niemal tak samo dobrze, jak rodzice. Naukowcy poznali sekret tych niezwykłych umiejętności młodych skakunów.

„Nawet ludzie, którzy odczuwają lęk przed pająkami, z fascynacją przyglądają się skakunom, tym małym skoczkom – pająkom, które tańczą i wyśpiewują pieśni” – mówi Nathan Morehouse, współautor badań opublikowanych w lipcu 2019 w „Vision Research” (Morehouse rozpoczynał badania na University of Pittsburgh, a zakończył na University of Cincinnati). Nadzwyczajny wzrok tych pająków intryguje wielu naukowców.

„Wszyscy znani mi badacze narządów wzroku są zauroczeni skakunami – mówi Jamie Theobald, który na Florida International University prowadzi badania nad tym, jak widzą owady. – Jak to się stało, że ich wzrok stał się tak doskonały?”.

Naukowcy zaobserwowali, że młode skakuny wykorzystują swoje zdolności wzrokowe, polując. Aby dowiedzieć się, czym ich oczy różnią się od oczu dorosłych skakunów, Morehouse i jego współpracownicy przyjrzeli się dokładnie jednemu z czterech zestawów oczu (tym, które patrzą do przodu i reagują na najmniejszy ruch w otoczeniu) u 22 osobników. Badanie wykonali za pomocą mikrooftalmoskopu – miniaturowej wersji wziernika używanego przez okulistów. Badacze doliczyli się około 7000 fotoreceptorów w każdym oku bardzo młodego, nieco starszego oraz dorosłego pająka. Siedmiu pająkom zbadali też narząd wzroku po upływie dwóch i czterech miesięcy – żaden osobnik nie wyprodukował nowych fotoreceptorów.

Badanie sugeruje zatem, że pająki w miarę powiększania swoich rozmiarów nie wytwarzają nowych receptorów wzrokowych, ale mają je wszystkie od maleńkości. „Jak one je mieszczą? To dość szalona strategia!” – komentuje Morehouse. Z wcześniejszych badań genetycznych wynika, że małe pająki prawdopodobnie dzielą z owadami „pradawny komplet narzędzi genetycznych”: ich ciała najpierw wytwarzają fotoreceptory, a dopiero potem soczewki. Ten mechanizm ma jednak sens w przypadku tych owadów, które dodają nowe receptory z oddzielną soczewką w miarę wzrostu. Jest on jednak mało przydatny pająkom, których oko ma tylko jedną soczewkę, co oznacza, że wszystkie receptory muszą zostać wykształcone od razu.

Obserwacje w skali mikro sugerują zatem, że młode pajączki widzą równie ostro, jak dorosłe, co ma też pewne skutki uboczne. Na przykład drobniutkie fotoreceptory młodocianych osobników słabo reagują na światło. „Z tego powodu maluchy dość często się potykają” – mówi Morehouse.

Budowa oka nie powie naukowcom wszystkiego na temat tego, jak widzą świat młode pająki. „Być może dokonują jakichś kompromisów, na przykład zwiększają czułość na światło kosztem jakości widzenia przestrzennego” – mówi Theobald. Aby to w pełni wyjaśnić, potrzebne są badania behawioralne. Ale same badania biologiczne też mogą dostarczyć wielu niespodzianek. „Mieć od początku wszystkie fotoreceptory? Nie tak zacząłbym konstruowanie pająka” – przyznaje Theobald.

Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.