Początki życia na Ziemi zachowane w rubinach

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.

Skały budujące Grenlandię należą do najstarszych na globie, więc są nie lada gratką dla geologów. Kilkanaście lat temu w pobliżu wioski rybackiej Qeqertarsuatsiaat natrafili oni na wychodnie rzadkich skał metamorficznych, zawierających liczne rubiny oraz jaskraworóżowe szafiry. Oba te cenne kamienie szlachetne są odmianami korundu – minerału twardością ustępującego jedynie diamentowi. Niektóre okazy były rekordowo stare – miały blisko 3 mld lat – choć przeważały nieco młodsze, liczące „tylko” 2,5 mld lat. We wnętrzu jednego z takich rubinów Chris Yakymchuk z University of Waterloo w Kanadzie znalazł nietypową wkładkę – grafit. Ten powszechnie występujący na Ziemi minerał jest tak jak diament odmianą czystego węgla, a powstaje w wyniku przeobrażenia substancji organicznych, zachodzącego zwykle w wysokich temperaturach głęboko pod powierzchnią globu.

Skąd grafit wziął się w rubinie? Analiza proporcji izotopów węgla wykazała podwyższoną ilość ¹²C. To najlżejszy z trzech izotopów tego pierwiastka. Dwa pozostałe, czyli ¹³C i ¹⁴C, są cięższe, bo mają w jądrze więcej neutronów. Organizmy fotosyntetyzujące preferują najlżejszy izotop, bo potrzebują mniej energii na jego wbudowanie w komórki. Yakymchuk, widząc wyniki, doszedł do wniosku, że odnaleziony w rubinie grafit był kiedyś żywą materią. Niemal na pewno jest to pozostałość po sinicach, jednokomórkowcach, które pierwsze opanowały fotosyntezę. Gdy obumarły i opadły na dno, zmieniły się w materię organiczną. Ta następnie przeobraziła się w grafit, który zmienił skład chemiczny otaczających go skał, tworząc warunki do krystalizacji korundu. Wygląda na to, że przynajmniej część rubinów z Grenlandii zawdzięcza istnienie sinicom.

Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża wyselekcjonowane badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.