Roboty szpiegują morskie zwierzęta
„Szpiedzy w oceanie” („Spy in the Ocean”) to serial przyrodniczy BBC, w którym morskie zwierzęta są obserwowane przez wyposażone w kamery roboty przebrane za przedstawicieli każdego filmowanego gatunku. Serial jest kontynuacją dwóch sezonów „Szpiegów wśród zwierząt” („Spy in the Wild”), w którym roboty obserwowały mieszkańców lądzie.
Rozmawiamy z producentem serii Matthew Gordonem oraz producentem wykonawczym Philipem Daltonem.
Wojciech Mikołuszko: – Dlaczego zdecydowaliście się użyć robotów szpiegowskich zamiast po prostu filmować naturę?
Matthew Gordon: Jakieś 20 lat temu użyliśmy „przebranej” za głaz kamery robotycznej do filmowania lwów. Pozwoliło to nam uzyskać unikatową perspektywę na prywatne życie tych zwierząt. To zainspirowało nas do wykorzystania kamer szpiegowskich. A później pomysł ewoluował w kierunku obiektów przypominających prawdziwe zwierzęta. Dzięki nim mogliśmy podejść do naszych bohaterów dużo bliżej i sfilmować reakcje między nimi.
Do filmowania świata podwodnego używaliście szpiegów o rozmaitych kamuflażach – manata, wieloryba, ośmiornicy, mątwy czy albatrosa.
Philip Dalton: Skonstruowanie odpowiednich robotów wymagało sporego wysiłku. Ale kiedy je umieszczaliśmy w wodzie, zwierzęta przybywały, aby je zbadać. Były ciekawskie, chętne do zabawy, wchodziły w reakcje z naszymi szpiegami. Przez kamery umieszczone w oczach robota otrzymywaliśmy wgląd niemal w to, co zwierzęta mogą myśleć. Mogliśmy poczuć ich osobowość, charakter. To bardzo angażujące doświadczenie.
Zwierzęta często inaczej odbierają świat niż ludzie – widzą inne kolory, słyszą inne dźwięki, korzystają z zmysłu elektrycznego. Jak traktowały waszych wysłanników?
MG: Delfiny dość szybko się zorientowały, że nasz szpieg nie jest prawdziwym delfinem. Ale były szczęśliwe przebywając w jego pobliżu. Mątwa z kolei pokazywała naszemu robotowi wzory na skórze. I to w sposób ukierunkowany, bo tylko na tej stronie grzbietu, którą widział szpieg. Potem obróciła się, aby nie zostać źle zrozumiana przez inne mątwy. Komunikowała się z naszym stworzeniem szpiegowskim.
PD: Samica kaszalota zaczęła wydawać dźwięki, serię klików, bezpośrednio w kierunku szpiega. Używała tego języka, za pomocą którego zazwyczaj rozmawia ze swoją rodziną. Było jasne, że starała się porozumieć z robotem. Później odpłynęła do swego młodego, przyprowadziła go do naszego szpiega i przedstawiła mu go!
Kaszaloty, delfiny i humbaki to dość gadatliwe zwierzęta. Staraliście się z nimi porozumiewać?
PD: Gdy budowaliśmy szpiegowskiego kaszalota, myśleliśmy, że będziemy nagrywać dźwięki wielorybów i im potem je odtwarzać. Ale w terenie zdecydowałem, że nie zrobimy tego. Nie byłem pewien, jaka będzie reakcja. Nie chciałem ryzykować, że zakłócimy porozumiewanie się w grupie rodzinnej.
Korzystacie z pomocy naukowców?
MG: Wielu z nas ma sporą wiedzę, ale tak, czytamy publikacje naukowe i rozmawiamy z badaczami…
PD: … bywało, że zabieraliśmy ich ze sobą, żeby doprowadzili nas do miejsca. Ale później stworzenia szpiegowskie odkrywały czasem to, czego nawet naukowcy nie wiedzieli. Tak było z makakami. Nasz szpieg sfilmował, jak łowią dłońmi żywe ryby w basenach pływowych. Tego nigdy wcześniej nie widziano.
Czy wasza technika mogłaby zostać wykorzystana do badań naukowych?
PD: Wiele lat temu współpracowaliśmy z naukowcem, który zainteresował się naszymi urządzeniami szpiegowskimi i wykorzystał je do badań pingwinów. Wyniki opublikował w „Nature Methods”, a my zostaliśmy wspomniani jako współautorzy. Gdy między pingwiny wypuszczał roboty, poziom stresu podnosił się tylko trochę, a potem szybko wracał do normy. Kiedy zaś wkraczał człowiek, poziom stresu u pingwinów szedł ostro w górę, a później dużo czasu zajmował mu powrót do normy. To była bardzo dobra publikacja.
Coś was zaskoczyło w trakcie filmowania?
PD: Mnie sytuacja, kiedy szpiegowski krab został zaatakowany przez płaszczkę. Potraktowała go jak kraba, który zrzucił twardy, sztywny pancerz. Na szczęście przetrwał, a my uzyskaliśmy wspaniałe ujęcia chwili, gdy płaszczka zgniata mu skorupę. Trafił też na spód wieży z innych krabów. One utworzyły wielki stos, aby chronić osobniki o miękkich pancerzach. To było urocze, że nasz szpieg stał się częścią drużyny.
Ostatnio filmy przyrodnicze BBC zazwyczaj kończą się przesłaniem ekologicznym. Wasz nie.
PD: Skupiliśmy się na „wejściu w skórę” zwierzęcia i zbudowaniu emocjonalnej więzi między odbiorcami a bohaterami naszej serii. Nasi widzowie są mądrzy, rozumieją problemy ochrony środowiska, ale nie chcą wchodzić w ich szczegóły w każdym filmie przyrodniczym. Krab w naszym filmie odkrywa jednak pokrywkę od plastikowej buteleczki na plaży i używa jej jako schronienia. Błazenek znajduje w morzu porzucone klapki i plastikowe butelki.
MG: Potrzebny jest czas, żeby ludzie dostrzegli, dlaczego właściwie troszczymy się o planetę. Niech po prostu usiądą i zachwycą się przyrodą. Wtedy poczują, jak bardzo zanieczyszczenie środowiska jest nie w porządku.
Obejrzyj zdjęcia ze „Szpiegów w Oceanie”
Pierwszy odcinek „Szpiegów oceanie” będzie miał premierę w Polsce w niedzielę, 16 lipca 2023 r. o godz. 11.00 na kanale BBC Earth. Kolejne odcinki będą nadawane co tydzień. Serial będzie też dostępny w serwisie BBC Player (odcinki będą się pojawiać dwie godziny po premierze telewizyjnej).
To jest pierwszy artykuł na ten temat. Jeśli z niego korzystasz, powołaj się na źródło, czyli na www.projektpulsar.pl. Dziękujemy.