Stalagmity z Jukatanu opowiadają o upadku Majów

|||Z ostatniej chwili

W przyrodzie kolor wściekle żółty bywa stosowany ku przestrodze (patrz: liściołaz żółty) czy jako kamuflaż (patrz: modliszka storczykowa). W Pulsarze natomiast – to sygnał końca embarga, które prestiżowe czasopisma naukowe nakładają na publikowane przez badaczy artykuły. Tekst z żółtym oznaczeniem dotyczy więc doniesienia, które zostało upublicznione dosłownie przed chwilą.

Na długo przed tym, nim hiszpańscy kronikarze zaczęli spisywać dzieje Ameryki, w jaskiniach Jukatanu powoli rosły stalagmity – roczne pierścienie minerałów odkładały się w nich niczym zapisy klimatycznego dziennika. Dziś naukowcy potrafią je odczytać i z niezwykłą dokładnością ustalić, kiedy padał deszcz, a kiedy była susza.

Zespół z Uniwersytetu Cambridge zbadał jeden z takich stalagmitów z jaskini Grutas Tzabnah i odkrył, że w latach 871–1021 n.e., czyli w schyłkowym okresie klasycznym, na ziemiach Majów wystąpiło osiem wieloletnich susz w porze deszczowej. Najdłuższa trwała aż trzynaście lat. Dla cywilizacji uzależnionej od rolnictwa, nawet z rozwiniętymi systemami irygacyjnymi i zbiornikami na wodę, był to cios, z którego trudno było się podnieść.

To właśnie wtedy zaczęły się gwałtowne zmiany – opuszczanie miast na południu, upadek dynastii, przeniesienie centrum politycznego na północ, do takich ośrodków jak Chichén Itzá. W okresach największej suszy przestawały powstawać inskrypcje na pomnikach. Nie znaczy to, że miasta całkiem opustoszały, ale priorytety mieszkańców się zmieniały – w obliczu zagrożenia plonów i głodu budowa monumentalnych budowli schodziła na dalszy plan.

Metoda zastosowana przez badaczy pozwoliła po raz pierwszy odtworzyć nie tylko średnie roczne opady, ale i warunki w poszczególnych porach roku. Kluczem były wyraźne, milimetrowe warstwy w stalagmicie, których stosunek izotopów tlenu odzwierciedla intensywność opadów w sezonie deszczowym. A to właśnie pora deszczowa decydowała o tym, czy kukurydza, fasola i dynia – podstawy diety Majów – dojrzeją, czy uschną.

Odkrycie z Grutas Tzabnah wpisuje się w szerszy obraz, jaki wyłania się z ostatnich dekad badań. Już od lat 90. uczeni łączą inskrypcje i daty wydarzeń politycznych z zapisami klimatycznymi. Teraz jednak datowanie poszczególnych epizodów suszy, z dokładnością do roku, pozwala zestawiać je z dziejami konkretnych miast.

Stalagmit z Jukatanu potwierdza, że klimat był jednym z kluczowych czynników kryzysu, choć nie jedynym – obok niego rozgrywały się konflikty, zmieniały szlaki handlowe czy dochodziło do presji demograficznej. Ale świadomość, że trzynastoletnia susza mogła odegrać rolę w przetasowaniu mapy politycznej Mezoameryki, każe spojrzeć na historię Majów jak na opowieść, w której o losach wielkich cywilizacji decydują czasem te same zjawiska, które i dziś potrafią spędzić sen z powiek rolnikom.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.