Dzieci rezygnują z drzemki, kiedy ich mózg przestaje szybko zapominać
Obowiązkowe leżakowanie w przedszkolu nie dla wszystkich jest miłym wspomnieniem, więc naukowcy postanowili zrozumieć dlaczego niektórym dzieciom w wieku 4–5 lat raz na zawsze odechciewa się popołudniowych drzemek.
Wyjaśnia to w artykule opublikowanym w „Proceedings of the National Academy of Sciences” prof. Rebeca Spencer i jej zespół z Department of Psychological and Brain Studies w University of Massachusetts Amherst. Według naukowców powodem nie jest, jak sądzono dotychczas, po prostu metryka. Ich teoria, która zrodziła się w wyniku wieloletniej współpracy z Tracy Riggins, psycholożką dziecięcą z University of Maryland specjalizującą się w rozwoju pamięci, opiera się na różnicach w rozwoju hipokampa u dzieci, które drzemią i tych, które tego robić nie chcą.
Hipokamp jest strukturą mózgu będącą ośrodkiem przetwarzania i utrwalania pamięci – w nim na krótko lokalizują się wspomnienia, zanim trafią do kory mózgowej, gdzie będą przechowywane długoterminowo. „Drzemki służą do przetwarzania wspomnień – wyjaśnia badaczka. – Kiedy niedojrzały hipokamp u kilkulatków osiąga granicę kumulacji wspomnień, które można przechowywać bez zapominania, dzieci stają się senne. Drzemka pozwala bowiem ich wspomnieniom przenieść się do kory mózgowej, uwalniając miejsce na przechowywanie większej ilości informacji w hipokampie”.
Czym jest hipokamp?
Hipokamp – jego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa oznaczającego konika morskiego. A to dlatego, że ta struktura mózgu (a właściwie bliźniacze dwie w obydwu półkulach, a dokładniej okolicach skroniowych) przypominają kształtem właśnie tę charakterystyczną rybę. Hipokamp odgrywa ważną rolę w orientacji przestrzennej i zapamiętywaniu – osoby z uszkodzoną tą strukturą mózgu mają problem z zapamiętywaniem nowych zdarzeń, ale nadal są w stanie przywoływać wspomnienia sprzed czasu jej naruszenia.
Najlepiej opisanym i znanym przypadkiem w historii medycyny jest amerykański pacjent o inicjałach H.M. (zmarł w 2008 r., a nazywał się Henry Molaison), któremu w 1953 r. usunięto większą część hipokampów (nie znano wówczas ich funkcji), by przeciwdziałać ciężkim i częstym atakom padaczki. Na skutek tego czas dla H.M. zatrzymał się na początku lat 50. XX wieku. Każda nowa informacja ulatywała z jego głowy już po kilkudziesięciu sekundach. Nie poznawał ludzi, których widział przed kilkoma minutami, zupełnie nie pamiętał, co przed chwilą robił i o czym mówił. Dlatego każdego ranka, budząc się, nie wiedział, gdzie się znajduje. Nie potrafił odnaleźć drogi do łazienki ani z niej wrócić. Dopóki sobie coś powtarzał, mógł utrzymać informację w pamięci, ale wystarczyło chwilowe odwrócenie uwagi, by natychmiast wszystko uleciało mu z głowy.
Źródło: „Minineurosłownik”, M. Rotkiewicz współpr. Mateusz Hohol, Kinga Wołoszyn-Hohol, „Ja my oni. Poradnik psychologiczny POLITYKI”, tom 31.
Prof. Spencer porównuje rozwijający się dziecięcy hipokamp do wiadra o różnej wielkości. Małe, czyli nieefektywny hipokamp, szybciej się wypełnia wspomnieniami, które jak woda mogą się przelać i zostać zapomniane. „Naszym zdaniem z tym właśnie mamy do czynienia u dzieci, które lubią popołudniowe drzemki w 4., 5., a nawet 6. roku życia – mówi. – Ich hipokamp jest mniej dojrzały i muszą częściej opróżniać wiadro”. Kilkulatki z lepiej rozwiniętym hipokampem szybciej wyrastają z nawyku spania w ciągu dnia, ponieważ struktura ta dojrzała już do punktu, w którym wiadro się nie przepełnia.
Przedstawione w pracy Spencer i Riggins dowody potwierdzają ważną rolę, jaką drzemka odgrywa w rozwoju małych dzieci. Obie uczone zalecają, by nie skracać im tej przyjemności, jeśli same nie chcą z niej rezygnować, ponieważ może to niekorzystnie odbić się w przyszłości na jakości ich pamięci oraz zdolności przyswajania wiedzy.
Dowiedz się więcej
O hipokampie czytaj w pulsarze także teksty:
Gdzie w mózgu mieszka Bóg?
Co kieruje otaczającym nas światem, jak wygląda życie po śmierci, czy istnieje Bóg – ludzie stawiają takie pytania od zawsze. Przeanalizujmy mechanizmy, które pozwalają nam wierzyć i przeżywać uniesienia duchowe.
Dlaczego twój mózg potrzebuje ćwiczeń?
Kluczowe wydarzenia z ewolucyjnej historii człowieka połączyły ciało i mózg w sposób, który pozwala nam dziś przyhamować starzenie się tego narządu.