Gdzie neandertalczyk pierwszy raz ujawnił artystyczną duszę

U wejścia do znajdującej się nad brzegiem Loary jaskini La Roche-Cotard w 1975 r. znaleziono tzw. Maskę neandertalczyka. Jest to kawałek krzemienia o wielkości 10 cm tak ukształtowany, że przypomina górną część twarzy, a do otworów w kamieniu ktoś wcisnął kawałek kości i obrobił ją tak, że utworzyła oczy. Choć protofigurka od lat wzbudza wiele kontrowersji wśród badaczy zajmujących się paleolitem, jej odkrywcy twierdzą, że stanowi najstarszy przykład ekspresji artystycznej neandertalczyków. W 2015 r., dzięki metodzie termoluminescencji, wydatowano ją na 75 tys. lat.

Teraz Jean-Claude Marquet z Université de Tours wraz ze współpracownikami opublikował w „PLOS One” wyniki wieloletnich badań w La Roche-Cotard. Twierdzą, że również znajdujące się w niej wykonane palcami w miękkiej skale proste wyżłobienia są pozostawione przez neandertalczyków i stanowią kolejny dowód na ich myślenie symboliczne. Co więcej, podkreślają, że są one na pewno najstarsze we Francji a być może i w całej Europie.

Naukowcy dokładnie przeanalizowali owe ślady, a sporządzone w 3D ich modele wykorzystali do porównania z innymi tego typu znakami oraz w eksperymentach, które pozwolą zrozumieć, jak je wykonywano. Ponieważ znaki nie są figuratywne, trudno jednak powiedzieć, jaką pełniły funkcję, podobnie jak w przypadku odbić dłoni i „maźnięcia palcami”, jakie pozostawili też na ścianach jaskiń ludzie współcześni.

Na podstawie kształtu i rozmieszczenia badacze stwierdzili, że są uporządkowane i celowe. Datowanie osadów w jaskini za pomocą termoluminescencji pozwoliło zaś ustalić, że powstały przed 57 tys. lat, czyli w czasach gdy ziemie te rzeczywiście zamieszkiwali neandertalczycy. Dodatkowym potwierdzeniem, że użytkownikami jaskiń byli nasi krewniacy, jest znaleziony tam typ narzędzi kamiennych wykonanej w tzw. technologii mustierskiej.

Francuskie odkrycia po raz kolejny potwierdzają, że zachowania i działania neandertalczyków były bardzo podobne do zachowań Homo sapiens sapiens. Niewykluczone, że ci nasi przodkowie mogli go wręcz nauczyć krzesać ogień przy pomocy krzemieni i mchu albo wytwarzać dziegieć. Jeśli chodzi o sztukę, sytuacja jest jednak znacznie bardziej skomplikowana. Istnieje stosunkowo niewiele dowodów myślenia symbolicznego, czy artystycznego wyrazu. W przypadku wielu z odkrytych artefaktów ich status jako przedmiotów artystycznych jest dyskusyjny. Przykładami są wspomniana już maska czy wisiorek z ciosu mamuta z ornamentem dołeczkowym z Jaskini Stajnia na Jurze Krakowsko Częstochowskiej (jedno laboratorium wydatowało go na 46 tys. lat i badacze przypisali go neandertalczykowi, a drugie na 31 tys. lat i stwierdzono, że jest dziełem człowieka współczesnego).

Biorąc to wszystko pod uwagę, najstarszym przejawem sztuki pozostają malowane czerwoną ochrą (przez wiele tysięcy lat) nacieki skalne w andaluzyjskiej grocie Cueva de Ardales, które w 2021 r. wydatowano na 65 tys. lat.

To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Jeśli z niej korzystasz, powołaj się na źródło, czyli na www.projektpulsar.pl. Dziękujemy.