Niezbadane terytoria Oceanu Indyjskiego

W Sekcji Archeo w Pulsarze prezentujemy archiwalne teksty ze „Świata Nauki” i „Wiedzy i Życia”. Wciąż aktualne, intrygujące i inspirujące.

Kiedy w 2014 roku z radarów zniknął samolot należący do linii Malaysia Airlines, od razu rozpoczęto przeszukiwanie dna w południowo-wschodniej części Oceanu Indyjskiego. Wcześniej niewiele wiedziano o tym, co kryją tamtejsze wody. Wstępne raporty mówiły, że dno jest tam przeważnie płaskie, jednak opublikowana niedawno praca podsumowująca wyniki dotychczasowych poszukiwań ujawnia, że topografia dna oceanicznego jest o wiele bardziej zróżnicowana, niż sądzono. Właśnie w tej części oceanu znajduje się punkt, w którym podczas pękania superkontynentu Gondwany doszło do oddzielenia się Indii od Australii i Antarktydy. Nowe mapy mają rozdzielczość aż 500 razy większą niż dotychczasowe oparte wyłącznie na obserwacjach satelitarnych. Na tych nowych mapach pojawiają się bardzo wyraziste formy topograficzne – dziwne grzbiety, zagadkowe blizny, a także rozległy płaskowyż ograniczony stromą skarpą z licznymi pozostałościami osuwisk.

Dane geofizyczne zebrano dzięki sonarowi nowej generacji umieszczonemu na statku badawczym. Wyniki pomiarów, obejmujących strefę dna morskiego o długości 2500 km, opublikowano w magazynie „Eos” (2017). „Zebraliśmy olbrzymią ilość informacji. To bezprecedensowe badania. Po pierwsze, objęły olbrzymi obszar. Po drugie, dane dotyczą głównie głęboko położonych fragmentów dna, o których wiedzieliśmy niewiele” – mówi główna autorka badań Kim Picard, geolog morska z Geoscience Australia.

Geoscience Australia opublikowała już pierwszą serię danych, tych opracowanych; reszta zostanie upubliczniona w połowie 2018 roku. Gdy wszystkie mapy znajdą się już w domenie publicznej, z pewnością pomogą naukowcom w rozwiązaniu niektórych zagadek dotyczących tektonicznej przeszłości regionu. Jedną z nich jest – jak wyjaśnia współautor badań Millard Coffin, geofizyk morski z University of Tasmania – intrygująca faktura denna zwana rozszerzającą się tkaniną. Są to niezbyt wysokie, ale wydłużone grzbiety biegnące równolegle do ryftu oceanicznego, wzdłuż którego oddalają się od siebie dwie płyty litosfery. Z ryftu wydobywa się magma. Wygląda na to, że grzbieciki powstały za sprawą rytmicznie powtarzających się epizodów wulkanicznych. Poprzednio łączono je z cyklami wzrostu i spadku temperatur. Badania dotyczące tych i innych struktur być może pomogą geofizykom w znalezieniu odpowiedzi na pytanie, dlaczego dno Oceanu Indyjskiego rozszerza się w sposób bardziej skomplikowany niż dno Pacyfiku i Atlantyku. „Dzięki znacznie lepszej rozdzielczości map będziemy mogli przyjrzeć się dokładniej takim strukturom głębokiego dna, jak osuwiska, bliznowate nacięcia oraz podobne do kraterów formy powstałe być może w wyniku ucieczki gazów lub cieczy spod dna morskiego” – mówi Picard.

Katastrofa samolotu Malaysia Airlines była jedną z najstraszniejszych i najbardziej zdumiewających w historii awiacji. Zginęło w niej 239 osób. Długie międzynarodowe poszukiwania nie doprowadziły do wyjaśnienia jej przyczyn i nie wskazały żadnych tropów, za to „rozszerzyły wiedzę o dnie Oceanu Spokojnego” – zauważa Coffin.

Dziękujemy, że jesteś z nami. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża wyselekcjonowane badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.