Zabawa i Przygoda: stawy bliskie, a życie w nich odmienne

Zespoły planktonu w małych zbiornikach wodnych są efektem wielu trwających pokolenia interakcji wewnątrz tej grupy oraz na zewnątrz – głównie z planktonożernymi rybami. Są one motorem napędzającym ewolucję, a porównując podobne zbiorniki, można ją przyłapać na gorącym uczynku. Udaje się to polskim hydrobiologom badającym tatrzańskie jeziora o różnej historii zarybiania. Ostatnio grupa z Uniwersytetu Szczecińskiego miała okazję prześledzić wstępne etapy tego procesu.

Stworzono ją, usypując w 2021 r. dwie sztuczne wyspy na Zalewie Szczecińskim. Ich oficjalne nazwy to Wyspa Jana Zabawy-Wróblewskiego i Wyspa Tadeusza Przygody-Wronowskiego, choć nieformalnie są skracane do form Zabawa i Przygoda, a w plebiscycie wybrano Brysna i Śmięcka). Przez zalew przebiega tor wodny zespołu portów Szczecin-Świnoujście regularnie zasypywany materiałem niesiony przez Odrę. Wymaga więc pogłębiania. Jednocześnie jest to obszar Natura 2000, gdzie chronione jest siedlisko o kodzie 1150 (zalewy i jeziora przymorskie), którego osady denne są elementem ważnym, zatem nie można ich ot tak usunąć. Dlatego materiał wybrany z toru wodnego pozostawiono w obrębie zalewu. Wyspy z niego utworzone mają plan koła, a ponieważ w centralnej części wypełniły się wodą, przypominają nieco atole, a na zdjęciach lotniczych przywołują skojarzenia z tarczą Księżyca w zaćmieniu.

Właśnie te stawy stały się obiektem badań hydrobiologów. Od tatrzańskich różni je wszystko, a przede wszystkim brak izolacji. Znajdują się u ujścia rzeki przynoszącej materiał i organizmy z prawie połowy Polski. Jednocześnie leżą w strefie cofki wód morskich. Sprawia to, że woda w zalewie i samych stawach jest słonawa. Za bardzo dla organizmów ultrasłodkowodnych i za mało dla organizmów oceanicznych, a jednocześnie znośnie dla większości organizmów zamieszkujących polskie wody śródlądowe i Bałtyk. Ujście Odry jest także miejscem, gdzie krzyżują się szlaki migracyjne ptaków wędrujących między Skandynawią a Afryką oraz przemieszczających wzdłuż wybrzeża Bałtyku. W stawach można się więc spodziewać niemal wszystkiego.

Okazuje się, że zooplankton obu stawów, mimo że znajdują się zaledwie 5 km od siebie, jest odmienny, a różnorodność biologiczna jest w nich mniejsza niż w innych akwenach tego regionu. W jednym dominuje rozwielitka Daphnia magna. Jest to ulubiony obiekt badań laboratoryjnych hydrobiologów, będąc jednym z największych przedstawicieli swojej grupy. Z tego samego powodu jest ulubionym pokarmem drapieżników i praktycznie nie występuje w zbiornikach zarybionych. W Zalewie Szczecińskim ryb nie brakuje, więc Daphnia magna w nim dotąd nie występowała. Jej jaja przetrwalne musiały zostać przyniesione przez ptaki z jakiegoś bezrybnego oczka wodnego. Jej obecność wskazuje, że ryby jeszcze nie dostały się do tego stawu, ale to zapewne kwestia czasu.

Z kolei w drugim zbiorniku dominantami są gatunki inwazyjne Eurytemora carolleeae i Acanthocyclops trajani. Sztuczny staw bez ustabilizowanej populacji rodzimych gatunków okazał się dobrym miejscem ich rozwoju. W ten sposób może stać się punktem, z którego rozpoczną ekspansję do innych zbiorników. Z tego względu badacze zauważają pewien problem. Sztuczne wyspy ze stawami są korzystne z punktu widzenia ornitologii i mogą dostarczyć ciekawych obserwacji dotyczących różnorodności biologicznej bezkręgowców wodnych. Przez ułatwianie rozwoju inwazyjnych populacji, wpływ na tę różnorodność może być jednak ostatecznie negatywny.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.