Stwardnienie rozsiane: odkryto marker genetyczny związany w szybkim postępem choroby
Stwardnienie rozsiane (Sclerosis Multiplex, SM) to choroba, która ludziom w młodym i średnim wieku – na skutek niedowładów i pogarszającej się mobilności – może odbierać samodzielność. Najlepiej udokumentowana teoria jej etiologii zakłada podłoże autoimmunologiczne: układ odpornościowy atakuje osłonkę mielinową otaczającą włókna nerwowe, a proces zapalny odbywa się z udziałem limfocytów, makrofagów oraz autoprzeciwciał. Przebieg SM jest postępujący, ale w jego naturę wpisane są okresy naprzemiennego ustępowania objawów i nawrotów. Wielu pacjentów, dzięki współczesnym terapiom, ma duże szanse na utrzymanie sprawności przez kilkadziesiąt lat. SM ma bardzo indywidualny przebieg, więc nikt nie potrafi przewidzieć, jak się potoczy. To z jednej strony daje nadzieję, że czarny scenariusz może się nie sprawdzić, z drugiej jednak – jest przekleństwem.
Dlatego tak ważne jest odkrycie opublikowane dzisiaj w „Nature”. Praca jest wynikiem międzynarodowej współpracy aż 70 instytucji ze świata, nadzorowanej przez naukowców z UCSF i University of Cambridge, oraz dwóch konsorcjów badawczych: International Multiple Sclerosis Genetics Consortium i The MultipleMS Consortium.
Tak szeroki zasięg umożliwił wykorzystanie wielu zasobów potrzebnych do rozpoczęcia identyfikacji czynników genetycznych wpływających na przebieg choroby. Po przesianiu ponad 7 mln wariantów genetycznych u 22 tys. chorych naukowcy odkryli jeden, który przyczynia się do nasilenia przebiegu SM. „Ustaliliśmy, że odziedziczenie go od obojga rodziców przyspiesza czas niepełnosprawności o prawie 4 lata” – twierdzi dr Sergio Baranzini, profesor neurologii z University of California San Francisco (UCSF) i współautor badania.
Odkryty wariant znajduje się on pomiędzy nie powiązanymi wcześniej ze stwardnieniem rozsianym genami DYSF i ZNF638. Pierwszy bierze udział w naprawie uszkodzonych komórek, a drugi pomaga kontrolować infekcje wirusowe. Bliskość wariantu do nich sugeruje, że i mogą one być zaangażowane w postęp choroby. „Geny te są jednak zazwyczaj aktywne w mózgu i rdzeniu kręgowym, a nie w układzie odpornościowym” – zastrzega dr Adil Harroud, jeden ze współautorów badania.
Aby dokładnie określić, w jaki sposób odkryty wariant genetyczny wpływa na DYSF, ZNF638 i ogólnie na cały układ nerwowy, naukowcy muszą pracować dalej. Zapowiedzieli przegląd jeszcze większego zestawu próbek DNA od osób ze stwardnieniem rozsianym, spodziewając się znaleźć inne warianty, które przyczyniają się do długotrwałej niepełnosprawności. „Chcemy ostatecznie wyjaśnić, dlaczego 10 lat po diagnozie niektórzy pacjenci ze stwardnieniem rozsianym poruszają się na wózkach inwalidzkich, podczas gdy inni mogą nadal biegać maratony” – zapowiedział prof. Baranzini. Rozwiązanie tej zagadki utoruje drogę do opracowania nowych terapii, które zapobiegną postępującej utracie samodzielności.