Odłączona chirurgicznie półkula mózgu pogrąża się we śnie

|||Z ostatniej chwili

W przyrodzie kolor wściekle żółty bywa stosowany ku przestrodze (patrz: liściołaz żółty) czy jako kamuflaż (patrz: modliszka storczykowa). W Pulsarze natomiast – to sygnał końca embarga, które prestiżowe czasopisma naukowe nakładają na publikowane przez badaczy artykuły. Tekst z żółtym oznaczeniem dotyczy więc doniesienia, które zostało upublicznione dosłownie przed chwilą.

W leczeniu ciężkich, lekoopornych przypadków padaczki u dzieci, neurolodzy sięgają czasem po radykalną procedurę zwaną hemisferektomią czynnościową (ang. hemispherotomy). Polega ona na całkowitym odłączeniu chorej półkuli od reszty mózgu, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się ataków padaczkowych. Co istotne, odłączona kora mózgowa – zewnętrzna warstwa tkanki nerwowej – nie jest usuwana i zachowuje własne unaczynienie. Stąd kluczowe pytanie: czy także jakąkolwiek formę świadomości?

Aby to sprawdzić, międzynarodowy zespół naukowców wykorzystał elektroencefalografię (EEG) do zbadania aktywności mózgu dziesięciorga dzieci przed operacją i w okresie do trzech lat po niej. Wyniki, opublikowane w „PLOS Biology”, wykazały niezwykle spójny wzorzec: po zabiegu w odłączonej korze mózgowej pojawiły się wyraźne tzw. fale wolne (czyli te o niskiej częstotliwości, przede wszystkim typu delta). Jest to typowe dla stanów o obniżonej świadomości lub jej braku, takich jak głęboki sen bez marzeń sennych (NREM), znieczulenie ogólne czy stan wegetatywny.

W tym samym czasie druga, połączona z resztą ciała półkula, wykazywała normalną aktywność typową dla okresu czuwania. Odkrycia te sugerują, że odłączona część mózgu znajduje się w stanie, który autorzy badania określają jako „jednopółkulowy sen podczas czuwania”. Co ważne, choć przypomina sen, różni się od niego neurofizjologicznie (np. fale wolne mają mniejszą amplitudę i są dłuższe). Jest zatem mało prawdopodobne, aby w odłączonej półkuli zachodziły jakiekolwiek świadome procesy, np. pojawiały się marzenia senne.

Sugeruje to, że świadomość ma charakter „globalny”, wymagający nieustannej integracji kory mózgowej z resztą układu nerwowego. Choć w odłączonej półkuli jest ona żywa i potencjalnie zdolna do przetwarzania informacji, bez tych połączeń zapada w stan „uśpienia”. Co zdaje się podważać koncepcję „wysp” świadomości w mózgu (chodzi o możliwość istnienia obszarów korowych odłączonych od środowiska, ale wciąż posiadających świadomość) i precyzuje, jakie warunki fizyczne są niezbędne do jej zaistnienia (m.in. działające połączenia ze strukturami podkorowymi, takimi jak wzgórze, pień mózgu i zwoje podstawy).

Autorzy badania zastrzegają jednak, że wyciąganie ostatecznych wniosków na temat obecności lub braku świadomości wyłącznie na podstawie fal wolnych w zapisie EEG trzeba traktować z ostrożnością. Oraz że zmiany w aktywności mózgu mogły być częściowo spowodowane samą chorobą, a nie tylko zabiegiem hemisferektomii.

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.