Biochemiczne kłamstwo w imię dłuższego życia

Restrykcja kaloryczna, czyli spożywanie posiłków o obniżonej wartości energetycznej, wydaje się przedłużać życie – w każdym razie niektórych organizmów. Badania prowadzone w ostatnich latach wielokrotnie wykazywały, że drożdże, myszy, a nawet makaki starzeją się wolniej, gdy ich dieta nie pokrywa pełnego zapotrzebowania kalorycznego, ale jednocześnie jest bogata w potrzebne składniki mineralne czy witaminy. Korzyści ze stosowania takiego systemu żywieniowego obserwowano również w przebiegu niektórych chorób: tak na modelach zwierzęcych, jak i u pacjentów ludzkich. Na przykład, osoby z otyłością oraz cukrzycą wymagały mniejszych dawek leków, a ich parametry metaboliczne ulegały poprawie, gdy stosowano u nich odpowiednie diety redukcyjne.

Starość wybiera dwie drogi?

Jakie mechanizmy stoją za możliwym prozdrowotnym i przeciwstarzeniowym efektem restrykcji kalorycznej? Propozycji jest bardzo wiele, brakuje jednak spójnej teorii, która połączyłaby wszystkie elementy układanki w jedną całość. Część uczonych uważa, że zmniejszenie podaży kalorycznej usprawnia przebieg szlaków metabolicznych. Inni są zdania, że fundamentalną funkcję pełnią tu mechanizmy autofagii, czyli procesy „recyklingu” i regeneracji, które są uruchamiane w organizmie w odpowiedzi na umiarkowane „stresory” (takie jak post czy wysiłek fizyczny).

Istnieje też hipoteza zapalna. Zgodnie z nią centralną pozycję w sieci zależności łączącej zdrowie, choroby i długowieczność zajmuje właśnie stan zapalny. W umiarkowanych dawkach jest on bardzo potrzebny, chociażby do zwalczania patogenów czy nieprawidłowo rozwijających się komórek. Gdy jednak staje się zbyt „rozbuchany”, to – podobnie jak prawdziwy ogień – zaczyna być siłą niszczącą. Wielokrotnie dowodzono na przykład, że chroniczny stan zapalny koreluje z chorobami metabolicznymi, nowotworowymi, autoimmunologicznymi, a nawet psychiatrycznymi. I odwrotnie: niektóre stany metaboliczne (np. otyłość) intensyfikują przebieg procesów zapalnych w organizmie.

Kuglarstwo się opłaca

Doświadczenia przeprowadzone przez hiszpańskie Centro Nacional de Investigaciones Oncológicas (CNIO) i opublikowane na łamach „Nature Aging” wspierają hipotezę zapalną i dokładają do niej nowe detale. Ich autorzy „oszukiwali” tkanki myszy, przekonując je, że organizm ma dostęp do dużej ilości jedzenia (mimo że tak naprawdę otrzymywał dietę o normalnej kaloryczności). Takie „biochemiczne kłamstwo” było możliwe dzięki oddziaływaniu na mysi kompleks białkowy mTOR. Pełni on liczne funkcje, a jedną z nich jest komunikacja. Kiedy system mTOR dostawał molekularną wiadomość o treści: „komórka ma dostęp do dużej ilości składników odżywczych”, inicjował procesy zapalne, nawet wtedy, gdy dostęp do kalorii był przeciętny.

Uczeni wykazali, że nadmierna aktywność mTOR prowadziła do przyspieszenia procesów starzenia się w skórze badanych gryzoni, a w niektórych ich organach (trzustce, wątrobie, nerkach) dochodziło do zaburzeń funkcjonalnych.

Niestety, przeprowadzone badania nie wyjaśniły, dlaczego wysoka podaż energetyczna inicjuje sygnalizację zapalną w ustroju. Dostarczyły jednak pewnej obiecującej konkluzji: samo obniżenie aktywności mTOR, a więc zmniejszenie intensywności stanu zapalnego w tkankach, może zmniejszać ryzyko chorób i przedłużać życie myszy, niezależnie od tego, jaką prowadzą one dietę. Czy takie wyniki przekładają się na dane dotyczące ludzi? Bardzo możliwe, bo autorzy badania prowadzili analizy nie tylko na gryzoniach. Wykonali też kilka testów na próbkach krwi pozyskanych od ludzkich pacjentów, i to tych w wieku powyżej 70 lat (procesy patologiczne wynikające z aktywacji mTOR są u nich bardziej zaawansowane, niż u młodych ludzi, dlatego oznaczenia lepiej było wykonywać na tej grupie wiekowej).

Dziękujemy, że jesteś z nami. To jest pierwsza wzmianka na ten temat. Pulsar dostarcza najciekawsze informacje naukowe i przybliża najnowsze badania naukowe. Jeśli korzystasz z publikowanych przez Pulsar materiałów, prosimy o powołanie się na nasz portal. Źródło: www.projektpulsar.pl.