Pod wpływem wysokiego stężenia estradiolu w mózgu ciężarnej dochodzi do zmian funkcjonalnych – głównie w sieci DMN.

Pojawiła się ostatnio publicznie teza, że spożycie alkoholu przez młode kobiety przyczynia się do zapaści demograficznej. Jakie są skutki jego działania i czy nauka może jednoznacznie powiedzieć, że zawsze negatywne dla płodności?

„No i wezwali go na dywanik”. „Eee tam, i tak zamiotą to pod dywan”. Ach, jakież to emocje potrafią nieraz rozpalić takie spekulacje. Albo zmrozić kew w żyłach.

Nie będziemy się przejmować tym, że możemy się narazić którejś ze stron sporu politycznego – mówi prof. Marek Konarzewski, biolog i popularyzator nauki, wybrany właśnie na stanowisko prezesa Polskiej Akademii Nauk na lata 2023–26.

Przez całe tysiąclecia krzywa populacji narastała w ślimaczym niemal tempie. W 1800 roku wzrosła do jednego miliarda. Dziś jest nas ośmiokrotnie więcej. Dokąd zmierzamy?

Był dawcą syntez, z którymi można było polemizować. Im bardziej doinwestowywał krytycznie wielkości Miłosza czy Barańczaka, tym silniej motywował do działania kontestacyjnego, z którego kiełkowały języki równie silne etycznie i estetycznie niepodległe.

Szczątki kolejnych wytatuowanych kobiet znaleziono w Deir el-Medinah. Widnieją na nich najbardziej rozbudowane wzory, z jakimi do tej pory mieliśmy do czynienia.

O mechanizmach kontestacji politycznej, rosnących wpływach kultury przemocy i błędach policji w trakcie demonstracji mówi dr hab. Joanna Rak, laureatka Nagród Naukowych POLITYKI w kategorii Nauki społeczne.

24 antyczne posągi z brązu znaleziono w starożytnych termach w San Casciano dei Bagni w Toskanii – ogłosił włoski minister kultury Gennaro Sangiuliano. To największy magazyn antycznych posągów z brązu, na jaki do tej pory trafili archeolodzy.

Fakt, że wszystkie szczątki najwcześniejszych ludzi współczesnych z czasów ich współwystępowania z neandertalczykami wykazują ślady intymnych związków, wydaje się znamienny. Świadczą o tym, że pojęcie ksenofobii było tym prymitywnym osobnikom zupełnie obce. Może więc dzisiejsza wrogość między wyglądającymi różnie grupami ludzi ma źródła bardziej w kulturze – by nie powiedzieć ideologii – niż w biologii?

To, że żyjesz w poniemieckim domu i jesz na poniemieckich talerzach, wcale nie musi znaczyć, że potrafisz tę niemieckość zauważać. To można wynieść z domu, nauczyć się samemu, a niekiedy to przychodzi z czasem. Mówi tegoroczna laureatka Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii Nauki humanistyczne.

Społeczeństwa i instytucje rozwijają się wtedy, kiedy ich członkowie nawzajem sobie pomagają. Dominujący przywódca wpaja zaś podwładnym przekonanie, że mogą się rozwijać wyłącznie kosztem innych.

Gaslighting ma prowadzić do tego, aby ofiara uznała, że jest „niespełna rozumu”. Oczywiście znanych jest wiele form maltretowania psychicznego. Wiemy jednak, że „robienie z kogoś wariata” należy do częstszych rodzajów przemocy domowej.

W tym roku obchodzimy 200-lecie urodzin Ludwika Pasteura

Władze Stanford University błędnie zakładają, że branża paliw kopalnych pomoże w pokonaniu kryzysu klimatycznego

Czy coś takiego może odbywać się za pośrednictwem DNA i przez ile pokoleń?

Nasi przodkowie najpewniej potrafili regulować tempo procesów życiowych. W genotypie pozostał ślad po tej umiejętności. Czy zdołamy ją sobie przypomnieć i wykorzystać do ochrony i leczenia?

W spalonych minerałach są utrwalone informacje na temat pola magnetycznego Ziemi. Właśnie wykorzystano to w badaniach archeologicznych.

Niemal wszyscy młodzi ludzie, którzy z powodu niezgodności tożsamości płciowej przyjmują leki blokujące dojrzewanie, decydują się później na korektę płci.

Wirtualna sekcja zwłok doskonale zachowanych szczątków syna austriackich arystokratów wiele mówi o tym, jak w XVII w. traktowano dzieci.

Dlaczego racjonalni ludzie nagle zaczynają wierzyć w wyssane z palca historie? Odpowiedź właśnie znaleźli naukowcy.

Możemy wytwarzać elementy narządów, żeby sprawdzić, jak będą na nie działały leki. Komórki rakowe i otaczającą je tkankę, żeby się dowiedzieć, jak bardzo nowotwór jest progresywny. Małe implanty, łączące kości z mięśniami, żeby ciało nie musiało odtwarzać skomplikowanej struktury połączeń. Mówi tegoroczna laureatka Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii Nauki ścisłe.

Rycie w pniach informacji nie było kiedyś tylko niezbyt ekologiczną zabawą. Oznaczenia sprzed wieków są źródłem wiedzy antropologicznej. Zadbać o nie postanowili australijscy naukowcy.

Udało się zsekwencjonować genomy kilkunastu neandertalczyków zamieszkujących dwie jaskinie. Dzięki temu pierwszy raz mamy wgląd w strukturę społeczną naszych dawnych kuzynów.  

Wiele osób myśli, że człowiek podejmuje decyzje na podstawie analizy faktów. Nie, jesteśmy ludźmi i działamy pod wpływem opowieści. Musimy tworzyć nowe, żeby wydobyć się z przeszłości – mówi prof. Marcin Napiórkowski, autor książki „Naprawić przyszłość”.

Badania DNA potwierdzają przekazy historyczne dotyczące konfliktów zbrojnych między Grekami a Kartagińczykami w V w. p.n.e. Pozwalają też odkryć, że do obrony kolonii na Sycylii najemnicy byli ściągani z bardzo daleka.

Pozyskiwanie pożywienia wymaga wiedzy i doświadczenia. Naukowcy udowodnili, że ich zdobywanie zajmuje mniej więcej 20 lat.

Tegoroczni laureaci Nagród Nobla w dziedzinach medycyny, fizyki i chemii otworzyli nam oczy na ewolucję gatunku ludzkiego, na dziwność mikroświata, na procesy zachodzące w komórkach. I dali zachwycające narzędzia, które tę wiedzę będą tylko poszerzać. Prezentujemy rozbudowany materiał na temat tych uczonych i ich odkryć.

Bliski kontakt z psami aktywuje korę przedczołową ludzkiego mózgu. One zaś wiedzą, kiedy człowiek jest zestresowany.

Lejda, niczym butelka nazwana jej imieniem, gromadzi ładunek. Ale nie elektryczny, tylko intelektualny. W tym holenderskim mieście odbyły się finały dwóch najważniejszych naukowych konkursów dla młodzieży i młodych uczonych – EUCYS i TalentOn. Przyszłość jeszcze ma sens.

100 lat temu „Dziki Polak” wyprowadził antropologów gabinetów i bibliotek. Zmusił, by spojrzeli na świat oczyma badanych przez siebie tubylców. A później spadł z piedestału. Za swoje i nie swoje winy.

Pewne odcinki ludzkiego DNA mitochondrialnego integrują się z DNA jądrowym częstością 1 na 4 tys. urodzeń – donoszą brytyjscy naukowcy. Konsekwencje tego odkrycia będą dotyczyć nie tylko rewizji mechanizmów ewolucji, lecz także przyczyn powstawania nowotworów i innych chorób genetycznych.

„Upiorna” fizyka może wpływać na DNA

Wbrew stereotypom społeczności polegające na kolektywie wykazują inwencję w tym samym stopniu, co te ceniące indywidualizm

Metody zapobiegania kryzysom psychicznym u młodych ludzi istnieją, lecz szwankuje ich wdrażanie

Czym jest i jak działa?

Analiza kości udowej Sahelanthropus tchadensis wykazała, że to najstarszy znany nam dwunożny hominin, który 7 mln lat temu przechadzał się po afrykańskim lesie.

Flesz.

Jeśli technicznie dałoby się przywrócić wzrok dorosłej osobie niewidomej od urodzenia, to czy kora wzrokowa byłaby w stanie nauczyć się widzenia? Badanie jej plastyczności pozwala zbliżyć się do odpowiedzi.

Aktywność śpiących mózgów powiązano z silniejszymi wspomnieniami

200 lat temu odczytano hieroglify. Spodziewaliśmy się po starożytnych Egipcjanach mistyki i tajemnicy, tymczasem ich pismo dowodzi, że byli bardzo podobni do nas.

W glebie miast starożytnego ludu Środkowoamerykańskiego znajdują się tak duże stężenia metali ciężkich, że mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla pracujących tam archeologów.

Nagrody Breakthrough trafiają w ręce tych uczonych parających się badaniami podstawowymi, których odkrycia zmieniły naukowe i cywilizacyjne warunki gry. Właśnie przyznano tegoroczne.

Migracja Jutów, Anglów i Sasów do Wielkiej Brytanii przebiegała pokojowo i była masowa. Badacze dowiedzieli się tego z genów wczesnośredniowiecznych i współczesnych mieszkańców wyspy.

Jaki był świat, kiedy rodziła się Elżbieta Aleksandra Maria Windsor? Czego się o nim dowiedzieliśmy od roku 1926?

Badania milionów użytkowników portalu LinkedIn przetestowały jedną z najważniejszych teorii socjologicznych. I okazało się, że jest ona słuszna.

Jakie Albert Einstein popełniał błędy i dlaczego? Czym by się zajmował, gdyby żył? Czego jeszcze o nim nie wiemy? Opowiada o tym prof. Hanoch Gutfreund, fizyk, były rektor Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie – jeden z najwybitniejszych znawców dorobku i życia największego geniusza XX w.

Ślady amputacji wykonanej 31 tys. lat temu znaleźli badacze na Borneo. Dowodzą one, że nasi dawni przodkowie mieli znacznie większa wiedzę medyczną, niż się do tej pory wydawało.

Pomogą w leczeniu chorób układu nerwowego. Tylko jak ich nie skrzywdzić? To nie jedyny dylemat etyczny związany z badaniami tych miniaturowych organów.

Nie ma znaczenia, czy dajemy wiarę przepowiedniom, czy nie. Gdy chodzi o pieniądze, jesteśmy skłonni na nich polegać.

Wykorzystali swoją popularność do edukacji w najbardziej znanym na świecie plemieniu Afryki. Walczą o zdelegalizowanie zwyczaju obrzezania kobiet, edukują o HIV/AIDS i biorą w obronę przyrodę.

Mózgi neandertalczyków były równie duże jak u Homo sapiens, ale zdolności poznawcze – zapewne nie. Odkryto możliwą przyczynę.

Nie z Azji Środkowej, wschodnioeuropejskich stepów czy z Anatolii, ale z Kaukazu. Nie jedną drogą, tylko dwiema. I bez przemocy. Monumentalne badania genetyczne weryfikują teorie o pochodzeniu Indoeuropejczyków, którzy w Eurazji rozpowszechnili swój język i obyczaje.

Amerykańskiemu radioastronomowi zawdzięczamy m.in. słynny wzór na liczbę cywilizacji pozaziemskich oraz program SETI. Nie doczekał spełnienia się swojego największego marzenia.

Żołnierz miał się bardziej bać swojego dowódcy niż wroga. Ale może o to chodziło, żeby w bitwie poczuł się wolny i odreagował upokorzenia z koszarów?

Kolejną rewolucję w biologii ogłasza polska embriolożka. Jej zespół opracował metodę uzyskiwania zdrowych zarodków wyłącznie z komórek macierzystych, czyli bez konieczności zapłodnienia.

Znaczki pocztowe to dla wielu pasja trwająca całe życie. Niektóre egzemplarze osiągają zawrotne ceny, a ich historia w zadziwiający sposób splata się z historią świata.

Za pierwszą złodziejkę uchodzi Ewa, która zerwała jabłko z drzewa poznania dobra i zła. Dziś kradzieże są najczęściej popełnianym przestępstwem w Polsce i na świecie, a w obliczu kryzysu gospodarczego możemy spodziewać się ich jeszcze więcej.

Dzięki nowym badaniom lepiej rozumiemy, jak mały obszar w naszych mózgach buduje i utrzymuje podstawową zdolność do zachowania naszej tożsamości.

Przywrócenie tych obszarów do stanu pierwotnego to kwestia środowiskowej i społecznej sprawiedliwości

W Izraelu znaleziono chemiczne pozostałości z ognisk palonych przez ludzi 800 tys. lat temu.

Mleko pili, choć go nie trawili, aż przyszły zarazy i wybiły tych nietolerujących laktozy.

Dawne człowiekowate, tak jak i inne ssaki naczelne, traktowane były przez wiele drapieżników jako źródło łatwo dostępnego białka. Za główne danie uważały je gigantyczne hieny, koty czy orły.

Analiza genów osób znalezionych na dnie średniowiecznej studni pozwala współczesnym uczonym przebadać historię wspólnot aszkenazyjskich bez łamania religijnych zakazów.

Z opublikowanych właśnie badań wynika, że język praindoeuropejski nie narodził się u stóp Uralu, tylko na Kaukazie. A do Europy nie przynieśli go tylko pasterze ze wschodnich stepów.

Substancje halucynogenne pozostawiają w ludziach podobne wrażenia jak śmierć kliniczna, a oba doświadczenia przywracają sens życia.

Jeśli nowa metoda okaże się uniwersalna, pozwoli badać wczesne etapy rozwoju człowieka bez konieczności uśmiercania zarodków poczętych w procesie naturalnego zapłodnienia.

Ludzki umysł da się uodpornić na manipulacje – stwierdzili naukowcy pracujący pod kierunkiem ekspertów z University of Cambridge. I przedstawili ciekawy sposób, jak tego dokonać.

Niezwykle pomysłowe eksperymenty dowodzą związku między dwiema sferami ludzkiej aktywności, które na pierwszy rzut oka nie mają ze sobą wiele wspólnego.

Z Azji przez Beringię? Z Europy przez Atlantyk? Naukowy spór na temat tego, w jaki sposób, kto i kiedy dotarł do Nowego Świata, trwa w najlepsze. I nic nie wskazuje na to, by miał się szybko skończyć.

Aromat perfum Kleopatry. Zapach średniowiecznego zakładu szewskiego. Albo starej biblioteki. Badacze rekonstruują wonie sprzed wieków. Tylko na ile olfaktoryczna podróż w czasie jest możliwa?

Ilość pyłów krążących w atmosferze nawet po lokalnym konflikcie z użyciem broni jądrowej spowoduje zaburzenie wegetacji roślin. To zabije znacznie więcej osób niż promieniowanie.

Umysł w trakcie intelektualnego wysiłku zużywa mnóstwo energii, więc czujemy się po nim znużeni. Nowe badania dostarczają dowodów, dlaczego tak się dzieje.

Dzięki specjalnym lekcjom geografii można „podkręcić” inteligencję werbalną uczniów.

Sens powszechnego stosowania obecnie znanych leków przeciwdepresyjnych zakwestionowali naukowcy z University College of London. Kategoryczne sądy są jednak przedwczesne. Mózg to niewyobrażalnie skomplikowana maszyna.

Naukowcom z Yale University, którzy wiosną 2019 r. przywrócili żywotność tkanek w mózgach martwych świń, udało się powtórzyć ten proces w większej liczbie narządów. Nauka znów staje przed dylematami, których długo jeszcze – a może nigdy – nie uda się rozwiązać.

O wartości porażek, sensie bycia innym oraz zastosowaniu fizyki jądrowej w medycynie mówi prof. Gabriela Kramer-Marek, pionierka nowej metody leczenia raka.

One zostawały, oni płynęli dalej ku nowym wyspom, zakładając tam kolejne rodziny, w których również długo nie zagrzewali miejsca. Tak było już tysiące lat temu, co potwierdziły nasze analizy mitochondrialnego DNA, i tak jest wciąż na wielu mikronezyjskich wysepkach.

Jak przedstawiciele koncernów naftowych i gazowych próbują manipulować treścią szkolnych podręczników

Siedem liczących ponad 400 mln lat skamieniałości ryb pancernych Galeaspida z zachowanymi listkami skrzelowymi z pierwszej szczeliny skrzelowej, która w toku ewolucji przekształciła się w ucho środkowe odnaleźli naukowcy.

Czy wszystkim ludziom podczas upału jest tak samo gorąco? Dlaczego u seniorów szybciej następuje odwodnienie? Czy wzmożona potliwość to objaw chorobowy? Poznanie sekretów termoregulacji pozwoli ci lepiej przeżyć tegoroczne lato.

Podczas deszczu nie trzeba się nudzić. Wystarczy kilka gadżetów, dzięki którym nawet oberwanie chmury nie będzie nam straszne.

Fragmenty DNA unoszą się w powietrzu i mogą stać się źródłem cennego materiału badawczego. Być może dzięki nim uda się zminimalizować kryzys bioróżnorodności.

Budujemy drogi od tysięcy lat. Są one wyznacznikiem naszych umiejętności współpracy czy możliwości technicznych, lecz przede wszystkim służą zaspokojeniu niezwykłej potrzeby mobilności.

Badania nad tym zjawiskiem prowadzono na największych uczelniach świata, ale i tak przez środowisko naukowe nadal traktowane są z przymrużeniem oka. Często świadomy sen uznawany jest za zjawisko parapsychologiczne, choć jak wynika z szacunków, co piąty człowiek przynajmniej raz w życiu go doświadczył.

Fabrycznie instalowane w pojazdach czujniki mogą dostarczać olbrzymiej ilości informacji na temat pogody i klimatu. Wyzwaniem jest jednak zapewnienie stałego dopływu dobrej jakości danych w dłuższym czasie oraz stworzenie sprawnej infrastruktury obsługującej odpowiednio dużą liczbę pojazdów.

Mimo dużej popularności finansowania społecznościowego nie poprawia ono poziomu bezpieczeństwa społecznego

Dzieci mogą się obawiać, że szkolni koledzy uznają je za głupie, jeśli poproszą o pomoc

Z badań prowadzonych w minionych dekadach m.in. przez grupę Racheli Yehudy wynika, że negatywne doświadczenia mogą wpływać na następne pokolenie na wiele sposobów. Najbardziej widoczne oddziaływanie wiąże się z zachowaniem rodziców, ale wpływ doświadczeń podczas ciąży, a nawet zmiany w komórkach jajowych i plemnikach też mogą odgrywać pewną rolę.

Nauka o mózgu dostarcza jasnych wytycznych w kwestii polityki mogącej zapewnić dzieciom większe możliwości uczenia się i lepszą przyszłość – jednak Stany Zjednoczone je nadal ignorują

Jelita są narządem odpornościowym. Wysyłają tajne wiadomości do układu immunologicznego. Udało się podejrzeć, jak te komunikaty się tworzą.

Współczesna nauka jednoznacznie odrzuca teorię ras u ludzi. Co więcej – wskazuje, że im większa różnorodność genów, tym lepsza kondycja gatunku. Victor Orban przekroczył wszelkie granice przyzwoitości i logiki.

Dokładnie w swoje 103. urodziny, 26 lipca, zmarł James Lovelock. Był jednym z najbardziej błyskotliwych, wyprzedzających swoją epokę, ale też niejednoznacznie ocenianych ekologów i współtwórcą hipotezy mówiącej, że Ziemia funkcjonuje jak jeden organizm.

Zdolność trawienia laktozy rozpowszechniła się w Europie znacznie później niż do tej pory sądzono. Dawała przewagę w trudnych czasach.

Fizyk i jeden z najwybitniejszych filozofów nauki XX w. dostrzegł, jak bardzo tajemniczym prawem rządzi się rozwój nauki. Jeśli podobnie jest z postępem technologii i gospodarki, wkrótce czeka nas kolejny przewrót.

Odpieprz się pan i nie pieprz bez sensu, bo w końcu pana ktoś opieprzy… Epoka Wielkich Odkryć Geograficznych pozostawiła niezatarte piętno na polskiej kuchni. Ale jeszcze większe chyba w naszym języku.

Niski poziom „hormonu szczęścia” nie wpływa na obniżenie nastroju – stwierdzili naukowcy z University College London. Ich teza stoi jednak na kruchych fundamentach.

Myślenie spiskowe miałoby dziś rozkwitać, głównie dzięki internetowi – takie jest powszechne przekonanie. Jednak wyniki badań mu przeczą.

Czy odmienne języki mają wspólne podłoże neuronalne? Czy za ich obsługę odpowiadają te same rejony mózgu?