Fascynujący obraz ewolucji muzeum nakreślony przez znakomitego historyka i filozofa. To jego złota era – twierdzi autor – co jest powiewem optymizmu. Czy jednak możemy sobie na niego pozwolić?

Temu tematowi poświęcili swoje badania psychologowie z Uniwersytetu Warszawskiego. Wyniki są zaskakujące.

Wbrew obiegowej opinii ludzie nie polegają na tym, co podsuwają im algorytmy. W swoich przekonaniach i poglądach utwierdzają się w mniej wyszukany sposób.

Człowiek tworzy opowieści o świecie, żeby go oswoić, dodać sobie siły, wzmocnić tożsamość i pamięć. Kiedy pojawiły się pierwsze? Kogo w nich brakuje?

Jeśli stresor jest zbyt silny i nagły, mózg nie przekazuje sygnałów do obszarów świadomej motoryki – podają uczeni z University College London.

Doktor Alois Alzheimer był młodym i temperamentnym neurologiem, który mógł się już pochwalić stopniem naukowym uzyskanym w renomowanej instytucji oraz grzywną za zakłócanie porządku. Wśród kolegów znany był jako mistrz badań mikroskopowych, a umiejętność tę doprowadził do perfekcji podczas pisania doktoratu na temat życia komórkowego woskowiny. W 1888 roku zaczął pracę w szpitalu psychiatrycznym we Frankfurcie i tam trzynaście lat później natknął się na kobietę, która utraciła pamięć.

Służące do łapania dzikich zwierząt wielkie konstrukcje w dzisiejszej Arabii Saudyjskiej i Jordanii nie powstawały ot tak sobie. Nasi przodkowie tworzyli ich dokładne – i trwałe – projekty.

Antropolodzy z Danii przyjrzeli się opublikowanym w ubiegłym roku badaniom na temat pocałunku romantycznego. I wytknęli ich autorom, głównie genetykom, kilka błędów.

Zrzędzenie konserwatystów bywa czasami ciekawe. Tak jest w przypadku tej książki. Bo tu nie jest najistotniejsze pytanie „co jest źle” (bo zawsze coś jest), tylko wywód, dlaczego tak jest.

W czasie rewolucji industrialnej dostrzeżono, że młodymi ludźmi trzeba się opiekować i ich kształcić. Jednocześnie wykorzystywano ich jako siłę roboczą. Konsekwencje były tragiczne.

Environemental DNA (eDNA) „zaśmieca” całe nasze środowisko. Nowoczesne metody badawcze są tak czułe, że pozwalają na odczytanie jego sekwencji. Każą przemyśleć regulacje związane z prawem do prywatności.

Nowy model ewolucji naszego gatunku ma lepiej wyjaśniać zmienność genetyczną wśród ludzi i procesy ich migracji.

Ta arcyciekawa praca pozostawia czytelnika z uczuciem niedosytu: jakże chciałoby się poczytać porównawczą historię prapoczątków etnografii europejskiej, tego demiurga procesów społecznych, paliwa nacjonalizmów i potężnego narzędzia propagandy.

Właśnie opublikowano pierwszą turę wyników. Zsekwencjonowano niemal wszystkie ludzkie geny 47 z planowanych 350 osób ze świata.  

Wojciech Mikołuszko, współpracownik pulsara i autor poczytnej serii „Tato, a dlaczego?”, „Tato, a po co?”, „Z tatą w przyrodę” i „Z tatą na dinozaury”, w najnowszej książce przedstawia historie lekarzy, badaczy i naukowców, którzy dzięki swojemu talentowi, ciężkiej pracy, nieustępliwości, a czasem przypadkowi przyczynili się do uratowania życia i zdrowia milionom ludzi.

Praca Catherine Nixey to odważna polemika z mitem chrystianizacji pogańskiego Rzymu jako triumfu łagodności i tolerancji. Czy trafna? Pytamy dwóch badaczy historii – dr. Sławomira Poloczka i dr. Michała Baranowskiego.

Tradycji nie stało się zadość. Podczas koronacji Karola III nie zdobi korony Camilli. Został zamknięty w skarbcu londyńskiej Tower – w nadziei, że wyciszy żądania Indii i Pakistanu o zwrot własności.

Lepiej pamiętać niż nie pamiętać, prawda? Nie do końca. Okazuje się, że bez zapominania nie bylibyśmy w stanie uporządkować otaczającej nas rzeczywistości, kreatywnie myśleć i fantazjować.

Odkryty w świątyni Izydy posąg twórcy religii indyjskiej został wykonany w Egipcie. To pierwsze takie znalezisko na terenie Imperium Rzymskiego.

Psychologowie, badający odczuwanie szczęścia, wiedzą, że okazywanie życzliwości może poprawiać samopoczucie. Działać tak prosto, jak choćby filiżanka kawy. Codzienność stwarza wiele okazji do bycia miłym, jednak ludzie nieczęsto z nich korzystają.

To, że postawy kulturowe mają znaczny wpływ na doświadczanie objawów schizofrenii, wydaje się korzystne dla psychoterapii. Staje się bowiem możliwe, iż rozmowa z osobami i proponowanie zmiany sposobu, w jaki chorzy myślą o swoich objawach, może zmniejszać ich cierpienie.

Otwarta przestrzeń biurowa może stwarzać problemy zdrowotne, a także zmniejszać wydajność. Da się temu zaradzić, słuchając opinii środowisk osób niesłyszących i autystycznych.

Czy popularny zabieg może zmieniać pracę mózgu?

Po 200 latach od śmierci wybitnego kompozytora dowiadujemy się, na jakie choroby cierpiał.

Verba volant, scripta manent (Słowa ulatują, zapis pozostaje) – głosi łacińskie przysłowie. Ale to, jak długo można się nimi cieszyć, zależy m.in. od materiałów użytych do ich uwiecznienia. One rzutowały z kolei na sposób zapisu informacji.

Nie jest zbyt liczna, ale stanowi ważny element w funkcjonowaniu Watykanu. Czy pełni tylko funkcję reprezentacyjną? Kiedy powstała? Kto może zostać jej członkiem?

Ludzie, którzy decydują się na przysposobienie, są dziś najbardziej świadomą grupą rodziców. Do przyjęcia dziecka szykują się wiele lat. W okresie nieudanych prób zajścia w ciążę nabywają wiedzę medyczną, a kiedy trafiają do ośrodka adopcyjnego, zaczynają się szkolić do swojej roli i są poddawani ocenie, dużo czytają o potencjalnych trudnościach wychowawczych i zaburzeniach przywiązania, nierzadko sami są w terapii.

Mocz góralków, lepki i gęsty jak melasa, szybko twardnieje na powietrzu; zanim to nastąpi, przyklejają się doń ziarna pyłków i drobinki sadzy, pozwalając badaczom ustalić, kiedy rosły określone gatunki roślin i kiedy szalały pożary. A także, na podstawie zachowanych w skale izotopów, ocenić natężenie opadów i panującą dawniej temperaturę.

Student ekonomii z Uniwersytetu Gdańskiego, studentka dziennikarstwa z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i student psychologii z Uniwersytetu Jagiellońskiego zostali laureatami 2. edycji ogólnopolskiego akademickiego konkursu fact-checkingowego „Detektor”.

Nie byli odważniejsi, twardsi czy bardziej żądni przygód niż inni ludzie. Do podboju świata pchnęła ich zaraza – mówi James Belich z University of Oxford, autor książki „The World the Plague Made”.

Nowe źródła przesądzają, że badaczka zdawała sobie sprawę, że kwas deoksyrybonukleinowy ma strukturę helisy. Narrację o wydarzeniach sprzed 70. lat zawłaszczyli jednak mężczyźni.

Naukowcy z University of Auckland i Yale Uniwersytet sprawdzali, czy język, którym człowiek mówi, ma znaczenie dla jego zdolności muzycznych. Zbadali prawie pół miliona osób ze świata.

Projekcje komputerowe wskazują, że wstrzymanie owulacji jest możliwe przy zmniejszeniu stężenia estrogenów nawet o 92 proc.

Zidentyfikowali ją, badając dobrze zmapowaną już w połowie ubiegłego stulecia, korę ruchową. Nadali jej nazwę SCAN.

Ta arteria ta miała różny przebieg w zależności od okresu historycznego. Teraz w Izraelu znaleziono kolejną z jej odnóg.

Badania DNA potwierdzają prawdę podań ludowych i obalają obraz stworzony przez kolonialnych archeologów. Licząca tysiąc lat kultura suahili ma korzenie zarówno afrykańskie, jak i azjatyckie.

Ta federacja koczowniczych plemion zdominowała stepy euroazjatyckie dwa tysiące lat temu, stając się swego rodzaju zapowiedzią Imperium Mongolskiego.

Morotopithecus – najstarszy dobrze udokumentowany przodek współczesnych naczelnych – nie miał łatwego życia. Żeby nie umrzeć z głodu, musiał sięgać wysoko

Nie można umniejszać dawnej wielkości cywilizacji muzułmańskiej przez jej dzisiejsze aberracje. Ale równocześnie nie można rozmywać tych aberracji jej dawną wielkością.

Najnowsze badania międzynarodowego zespołu naukowców pozwalają zrozumieć, w jak sposób prehistoryczne populacje przystosowały się do niełatwego życia na nieurodzajnych ziemiach.

Jak radzono sobie z łączeniem skór w epoce paleolitu? Przy pomocy kościanych igieł oraz tabliczek. I uzyskiwano bardzo precyzyjny ścieg.

Sibylla Merian wyniki badań naukowych przedstawiała z talentem artystki. Jej albumy zachwycają do dziś.

W jakim punkcie byłaby ludzkość, gdyby ciągłość helleńskiej myśli – zwłaszcza w naukach ścisłych – nie została brutalnie zerwana?

Należy tylko się cieszyć, że przyroda promowana jako pełnoprawny gracz miejskiej polityki. I że zajmują się tym nie tylko organizacje przyrodnicze, ale także kulturalne.

Na odwieczne pytanie: „natura czy kultura?” antropolog Joseph Henrich odpowiada: Ukształtowała nas kultura, która stała się naszą naturą. Przy wydatnym – choć nieoczywistym – udziale Kościoła.

„Kto nas uchroni przed tym ogólnoświatowym orwellowskim koszmarem?” – pytają przerażeni Laurent Richard i Sandrine Rigaud. No, kto? Niestety, nikt.

Mózg uzupełnia luki w prawdziwych wspomnieniach, zapełniając je tym, czego się spodziewał, a nie tym, co widział naprawdę.

Jej szczątki – oznaczone literą G – zbadali genetycy w laboratorium Amerykańskiego Departamentu Obrony. Kiedy statek zatonął, znajdowała się ona pod pokładem.

Taki wniosek płynie z analizy przekonań w ponad stu społecznościach rozrzuconych po całym świecie.

Dziś, aby znaleźć i śledzić jakiś obiekt kosmiczny, wystarczą odpowiedni program komputerowy lub aplikacja na smartfon. Tym bardziej warto podziwiać urządzenia konstruowane już setki lat temu przez mistrzów zajmujących się astronomią czy nawigacją.

Hipokrates zalecał na porost włosów smarowanie głowy opium, chrzanem, gołębimi odchodami i burakami. Skąd więc tyle narzekań, że postęp w obmyślaniu kuracji łysienia jest zbyt powolny?

Po II wojnie światowej na terenie zniszczonej Polski zaczęto budować obozy, w których dokonywano aktów zemsty na aresztowanych Niemcach. Tym razem to komuniści byli oprawcami.

Po raz pierwszy naukowcy stworzyli dwie linie komórek ludzkich identycznych pod każdym względem z wyjątkiem chromosomów płciowych: jedna miała chromosomy XX, zaś druga XY. Ten wyjątkowy zestaw komórek może pomóc badaczom odpowiedzieć na zadawane od dawna pytania o wpływ chromosomów płciowych na przebieg chorób oraz o rolę, jaką odgrywają one na wczesnych etapach rozwoju.

Są tacy, którzy twierdzą, że stres ich nie dotyczy – można by pomyśleć, że im się poszczęściło. Tymczasem okazuje się w ich życiu jest mniej rzeczy pozytywnych. Otacza ich mniej bliskich osób i gorzej wypadają w testach poznawczych. To postawa mentalna wobec stresu – sposób, w jaki na niego reagujemy – ma zasadnicze znaczenie dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Rozmowa z Davidem Almeidą.

Musimy chronić ludzi przed wadliwą sztuczną inteligencją, nie ograniczając jednak innowacji

W 2022 roku liczba ludności świata przekroczyła 8 mld. Prawdopodobnie jednak już w tym stuleciu nasza populacja przestanie rosnąć

Wzrost ludzkiej populacji to realne zagrożenie – również dla nas samych

Prawdopodobnie wędrowali do Azji m.in. południowym wybrzeżem Morza Kaspijskiego

Podczas ostatniego zlodowacenia Europejczycy uciekli przed zimnem na Półwysep Iberyjski.

Nad ustaleniem faktów pracował ponad 50-osobowy międzynarodowy zespół, w którym byli także rdzenni mieszkańcy Ameryki.

Filip Kalinowski oferuje kawał solidnej analizy pojawienia się i ewolucji warszawskiego rapu – zjawiska tyleż muzycznego, co i społecznego. Dla niektórych to nostalgiczna podróż w lata swojej młodości. Dla innych opowieść o młodości rodziców.

Polscy uczeni zaprojektowali aplikację, dzięki której od lat gromadzą informacje na temat uzależnień. Jej użytkownicy mogą aktywnie włączyć się w proces badawczy, ale także terapeutyczny.

Rozważni i racjonalni mieszkańcy najbardziej innowacyjnego kraju w Europie niemal powszechnie wierzą w nadprzyrodzone moce uzdrawiaczy. Jak to możliwe? I co sprawia, że te czary „działają”?

Prawie 10 tys. rekordów liczy zdigitalizowane Archiwum Taubego Międzynarodowego Trybunału Wojskowego w Norymberdze. Pierwszego procesu, w którym m.in. za zbrodnie przeciwko ludzkości sądzeni byli przywódcy państwowi.

Badacze zsekwencjonowali genom kompozytora i ustalili, do jakich chorób miał predyspozycje. Potwierdzili także, że linia genetyczna nie jest tożsama z genealogiczną.

Na podstawie analizy genomów 356 osobników stwierdzono także, że za ustalonymi przez badaczy na podstawie pozostałości materialnych kulturami archeologicznymi wcale nie musiały stać geny.

Thomas Cirotteau, Jennifer Kerner i Eric Pincas podjęli próbę stworzenia portretu pamięciowego kobiety z czasów paleolitu i obalenia stereotypów, jakie towarzyszą jej od początków badań nad prehistorią.

Miała czynić cuda. Propagowali ją lekarze i poważne instytucje. Refundowały ministerstwa. Jej skuteczność jest jednak co najmniej wątpliwa.

Najnowsze badanie przynosi optymistyczną odpowiedź na to pytanie. Należy jednak podchodzić do niego mocno sceptycznie.

Pochodzenie i szlaki wędrówek tych legendarnych ludów do niedawna pozostawały zagadką. Dziś wiemy, że pierwsi stepową krew chętnie mieszali z miejscową. Drudzy nie chcieli jej rozcieńczać.

Czy artefakty odkrywane na najstarszych stanowiskach na pewno są intencjonalnym dziełem hominidów? Takie pytanie będą musieli sobie od teraz zadawać badacze.

Jeśli pojawią się elementy niezbędne do budowy życia, to w odpowiednim środowisku rozwinie się ono spontanicznie – mówi prof. Barbara Kremer z Instytutu Paleobiologii PAN.

Pismo runiczne było lakoniczne, ale nie dlatego, że oddawało język mówiony. Znaczenie miały tu materiały, na których powstawały inskrypcje.

W tym roku obchodzimy dwusetną rocznicę urodzin jednego z najwybitniejszych przyrodników wszech czasów, ojca współczesnego ewolucjonizmu. I nie, nie chodzi o Karola Darwina, ale jego alter ego – Alfreda Russela Wallace’a.

W odkryciu nie ma żadnej tajemnicy. To reklama Zahiego Hawassa i Egiptu. Przypomina niedawną historię Zaginionego Złotego Miasta, które nie było ani zaginione, ani złote.

Ledwie skończyła się epoka lodowcowa i na Ziemię powróciło trochę więcej ciepła, a nasi przodkowie zabrali się za zakładanie winnic.

Zaburzenie zwane RBD (skrót od REM behawior disorder) dotyka 0,5–1,25% populacji i występuje częściej u starszych osób, zwłaszcza u mężczyzn. Jest niebezpieczne dla chorego i śpiącej obok osoby; może poprzedzać choroby neurodegeneracyjne, głównie synukleinopatie – stany, w których białko alfa-synukleina tworzy toksyczne grudki w mózgu.

Dobierając słowa i przykłady w taki sposób, aby odnosiły się do ludzkich priorytetów, można zbudować poparcie dla proklimatycznych rozwiązań.

Na ogół w dyskusjach o pracy zespołowej podkreśla się jej zalety – pozwala ona ludziom rozwiązywać złożone problemy, z którymi nie poradziliby sobie w pojedynkę. Niemniej zdarzają się też sytuacje, w których praca w zespole stwarza podatny grunt dla nieuczciwych zachowań.

„Realiści” twierdzą, że szybko nie odejdziemy od ropy i gazu. Ale wówczas katastrofa klimatyczna będzie przesądzona

Oczekiwana dalsza długość trwania życia zmniejszyła się na skutek pandemii, ale w niektórych miejscach na świecie już odbiła

Potwierdzają to analizy szczątków naszych przodków.

Pojęcie „kontynent” wprowadzili dopiero starożytni mieszkańcy Grecji. Używane przez nich określenie terra continens, czyli ląd ciągły, nieograniczony, odnosiło się do każdego większego stałego obszaru przeciwstawianego wyspom. Później zmieniło się wszystko.

W prehistorycznej Ameryce Północnej górnictwo było rozwinięte na wielką skalę – tak wynika z analiz osadów jeziornych

Trudno w to uwierzyć, lecz współczesne potoczne znaczenie tego słowa przeniknęło z filozofii do języka codziennego dopiero XVIII i XIX wieku!

Pieniądze i wysoki status zapewniały m.in. wykonanie w razie potrzeby trepanacji czaszki. Również kobietom.

Współzałożycielka Ukraińskiego Centrum Rehabilitacji Nietoperzy, o którym pisaliśmy w ubiegłym roku, otrzymała międzynarodową nagrodę Future for Nature.

To kolejny dowód, że umiejętność posługiwania się łukiem pomogła człowiekowi współczesnemu w podboju świata – dowodzą naukowcy.

Okazuje się, że te nieużywane, jak dotąd sądzono, fragmenty materiału genetycznego mogą kodować białka. Właśnie odkryto ich aktywność. Mogą się okazać bardzo istotne w walce z nowotworami.

To, czego 70 lat temu dokonali naukowcy, było dla biologii tym, czym dla astronomii stwierdzenie, że Ziemia obraca się wokół Słońca.

Agojie w XIX w. siały postrach wśród okolicznych plemion. W hollywoodzkim filmie „Królowa wojownik” stały się symbolem siły i niezależności. Nie do końca słusznie.

Zdolności poznawcze dzieci nie obniżają się – niezależnie od czasu spędzonego przed ekranem.

Ludzie, którzy chwalą sobie wstawanie o świcie, odziedziczyli odpowiedzialne za tę preferencję warianty genetyczne po naszych najbliższych wymarłych krewnych.

Znaleziska najbardziej prestiżowego symbolu wojownika zawsze są ekscytujące. Ale za tym do czego miecze służyły, gdzie zostały zdeponowane oraz w jakim są stanie, kryje się wiele zagadek związanych z wierzeniami, tradycją i kultem.