Kosmos - strona 1

24 marca 2023

Naukowcy znaleźli je w próbkach, które pobrała i przywiozła na Ziemię japońska sonda.

Asteroida Ryugu zawiera związki chemiczne niezbędne dla życia

21 marca 2023

Interakcje galaktyk są istotnym czynnikiem wpływającym na ich ewolucję. Okazuje się, mają także inne konsekwencje.

Czarne dziury lubią bałagan i karmią się gazem

16 marca 2023

Dziwne zachowanie ciał lodowych w pasie Kuipera może sugerować istnienie Planety 9. Jej poszukiwania zakończyły się jednak porażką. Być może dlatego, że patrzono w niewłaściwy sposób.

Jak odnaleźć dziewiątą planetę Układu Słonecznego? Drogę wskażą jej księżyce

12 marca 2023

Astronomowie doszli do tego wniosku dzięki obserwacji dysku protoplanetarnego wokół gwiazdy V883 Orionis.

Woda na Ziemi jest starsza od Słońca

Kto „wymyślił” fale grawitacyjne? Jak ich poszukiwano? Jak doszło do pierwszej detekcji? O czym opowiadają te zmarszczki czasoprzestrzeni? Jakie nowiny o ewolucji Wszechświata przyniosą planowane obserwatoria? Rozmowa z prof. Tomaszem Bulikiem z Centrum Naukowo-Technologicznego Astrofizyki Cząstek i Obserwatorium Astronomicznego UW – astrofizykiem, który do badania ruchów czarnych dziur, pulsarów i innych potężnych, odległych zjawisk kosmicznych używa fal sto lat temu uważanych za nieistniejące.

10 marca 2023

Podkast

Podkast 46. Tomasz Bulik: Czekaliśmy z tymi „mikrofonami” i zdarzyło się bum

Karol Jałochowski

10 marca 2023

Dimorphos okrąża teraz Didymosa o 33 minuty szybciej. Z analizy danych wynika, że większość pędu, który za to odpowiada, powstało w wyniku odrzutu 0,5 proc. masy.

Po uderzeniu DART z planetoidy uleciało tysiąc ton pyłu

8 marca 2023

Żaden tamtejszy inny obiekt nie uległ ostatnio tak dramatycznym zmianom, jak obserwowana przez astronomów gazowo-pyłowa chmura.

W sąsiedztwie czarnej dziury w jądrze Galaktyki dzieją się rzeczy niebywałe

2 marca 2023

Wiele nowych badań sugeruje, że ingrediencje niezbędne do powstania Ziemi były we właściwym momencie pod ręką i że jest to raczej reguła niż wyjątek we Wszechświecie.

Globy podobne do naszego prawdopodobnie powstają dość łatwo

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Przepis na Ziemię

O tym, że istnieją, wiemy od lat 20. XX w., gdy m.in. Edwin Hubble dokonywał swoich największych odkryć. Ale jak powstawały i jak przebiegała ich ewolucja? To wciąż otwarte pytania, chociaż dowiadujemy się na ten temat coraz więcej.

Zagadki galaktyk

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Zagadki galaktyk

Marzec przynosi nam okazję do oglądania Ceres – planety karłowatej królującej w pasie planetoid.

Wiosenna bogini urodzaju

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Wiosenna bogini urodzaju

Marzec. Wieczorne planety

Obserwacje nieba.

Wiedza i Życie z dnia 1 marca 2023

Marzec. Wieczorne planety

Życie samo w sobie może stworzyć warunki do własnego rozkwitu – lub zaniku – na każdym z kosmicznych światów – ilustrują wyniki badań.

Życie na Marsie mogło okazać się swoim najgorszym wrogiem

Allison Gasparini

Scientific American z dnia 1 marca 2023

Upadek Marsa

Dzięki nowemu obrazowi gwiazd otoczonych przez dziwne wiry poznajemy nieznany rozdział historii kosmosu

JWST obserwuje olśniewające gwiezdne spirale

Phil Plait

Scientific American z dnia 1 marca 2023

JWST obserwuje olśniewające gwiezdne spirale

Ostatnie raporty zespołu Obserwatorium Rubin oraz amerykańskiego Rządowego Urzędu Kontrolnego (Government Accountability Office; GAO) opisują tragiczną sytuację, w której astronomia – pierwsza nauka – staje się bezpośrednio zagrożona.

Statki kosmiczne na orbicie przyćmiewają gwiazdy

Rebecca Boyle

Scientific American z dnia 1 marca 2023

Satelity zamiast gwiazd

Naukowcy od dawna mniej więcej wiedzieli, jak powstają te pierwiastki, ale przez wiele lat ostro się na ten temat spierali. Sytuacja uległa zmianie niedawno – gdy astronomowie pierwszy raz zaobserwowali ich syntezę w akcji.

Nowe dowody wyjaśniają pochodzenie najcięższych pierwiastków chemicznych we Wszechświecie

Sanjana Curtis

Scientific American z dnia 1 marca 2023

Kosmiczna alchemia

Wiry są tak potężne, że zmieniają skład chemiczny atmosfery Czerwonej Planety.

Diabły pyłowe na Marsie są fabryką chloru

27 lutego 2023

Naukowcy testowali ją na pustyni Atakama. Wyniki okazały się mocno rozczarowujące.

Aparatura do poszukiwania życia na Marsie nie potrafi wykryć go na Ziemi

23 lutego 2023

Bez zrozumienia istoty ciemnej energii wielkoskalowa dynamika kosmosu pozostanie zagadką. Fizycy sugerują, że wyjaśnienie może mieć związek z pewnym subtelnym efektem odkrytym 80 lat temu.

Czy to kwantowe fluktuacje próżni napędzają ekspansję Wszechświata?

Grzegorz Łach

16 lutego 2023

Czy w podlodowym oceanie księżyca Saturna mogło przetrwać życie? Żeby to sprawdzić, trzeba wysłać sondę, zebrać próbki materii wyrzuconej w kosmos i poszukać w niej aminokwasów. I mieć pomysł, jak ich nie zdeformować.

Fizycy strzelali z dział, by szukać życia na Enceladusie

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Jak złowić dowody na życie?

Od tysiącleci głównym zakresem obserwacji kosmosu było światło widzialne. Teraz jednak bardzo przydają się inne zakresy promieniowania elektromagnetycznego, które dają nam o wiele dokładniejszy wgląd w niektóre zjawiska zachodzące we wszechświecie i dzięki którym możemy patrzeć dalej.

Podglądanie ciepła, czyli co w kosmosie widać w niewidzialnym świetle

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Podglądanie kosmicznego ciepła

Planeta stopniowo przybliża się ku Kepler-1658 i za jakiś czas zanurzy się w gorącej atmosferze tej gwiazdy. Jej los jest więc przesądzony. Obserwując tę stopniową zagładę, pomyślmy, że mamy okazję do spojrzenia i w naszą przyszłość.

Kepler-1658 b ukazuje nam przyszłe losy Ziemi

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Ginąca planeta

Choć zachód nieba wciąż zdobią potężny Orion i jasny Syriusz, znad wschodniego horyzontu wynurza się już Lew, a nieco później Panna. Nad południowo-wschodnim horyzontem wije się też Hydra.

Luty. Wieczorne planety

Wiedza i Życie z dnia 1 lutego 2023

Luty. Wieczorne planety

GRB 221009A – tak nazwano pierwszy rozbłysk gamma zaobserwowany w 2022 r. – został wykryty przez czujniki umieszczone na orbitującym Kosmicznym Teleskopie Promieniowania Gamma Fermiego. Nawet jak na błysk długotrwały, trwał on niezwykle długo.

Śmierć masywnej gwiazdy w głębi Wszechświata wpłynęła na ziemskie pioruny

Phil Plait

Scientific American z dnia 1 lutego 2023

Nocny błysk

Wyjątkowo wybuchowy glob w Układzie Słonecznym – najbliższy księżyc Jowisza – zadał naukowcom nową zagadkę. Czy rozwiąże ją sonda Juno?

Na Io dochodzi do zadziwiających erupcji

27 stycznia 2023

Próbki materii pobrane przez sondę Hayabusa z Itokawy każą zmienić sposób myślenia o dziejach asteroid i ochronie Ziemi przed obiektami nadlatującymi z kosmosu.

Asteroidy z gruzu są trwalsze i groźniejsze niż przypuszczaliśmy

25 stycznia 2023

Przestrzeń międzygwiazdowa może się wydawać zastraszająco pusta i zimna. Ale to z niej właśnie docierają na Ziemię związki organiczne niezbędne dla powstania i rozwoju życia.

Mroczna chemia kosmosu, czyli jak w świecie molekuł działał odpowiednik darwinowskiej ewolucji

Michał Różyczka

17 stycznia 2023

Na Nowy Rok przybywa dnia na barani skok. Nie oznacza to oczywiście jakiegoś ogromnego wydłużenia, ale jednak – już 1 stycznia dzień jest dłuższy od najkrótszego w roku o 6 min, a ta różnica stale się zwiększa.

Styczeń. Wieczór pełen planet

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Styczeń. Wieczór pełen planet

Jak Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zmienia nasze spojrzenie na Wszechświat

Nowa era astronomii

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Nowa era astronomii

Gra toczy się o zrozumienie tego, w jaki sposób znany nam, uporządkowany Wszechświat wyłonił się z pierwotnego chaosu. Wczesne rewelacje, jakich dostarczył JWST, mogą przysłużyć się do napisania na nowo początkowych rozdziałów kosmicznej historii, która obejmuje nie tylko odległe epoki i dalekie galaktyki, ale także nasze istnienie tutaj, w dobrze znanej Drodze Mlecznej.

Zdjęcia z teleskopu Webba podważają modele powstawania galaktyk

Jonathan O’Callaghan

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Przełom w kosmologii

Minęło prawie 200 lat od wynalezienia fotografii, kiedy to ludzkości po raz pierwszy udało się bezpośrednio uchwycić i zarejestrować fotony po to, aby stworzyć obraz. Dziś wysoce złożone kamery na pokładzie teleskopu kosmicznego oddalonego o półtora miliona kilometrów wstrząsają naszą wiedzą o Wszechświecie, otwierając nowe okna na przestrzeń i czas.

Bogactwo „pustej” kosmicznej przestrzeni

Fabio Pacucci

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Bogactwo „pustej” przestrzeni

Za kulisami

Jak powstają obrazy JWST

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Za kulisami

Na wykonanych przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba zdjęciach znanych obiektów widać wiele nowych szczegółów

Kosmiczne portrety

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Kosmiczne portrety

Satelita Gaia tworzy najbardziej szczegółową i kompletną mapę gwiazd w naszej Galaktyce

Spis zawartości Drogi Mlecznej

Scientific American z dnia 1 stycznia 2023

Spis zawartości Drogi Mlecznej

Galaktyki są strukturami bardzo skomplikowanymi. I choć trwają wiele miliardów lat, to podlegają procesom ewolucyjnym i po prostu się starzeją. Nasza Droga Mleczna również.

Gdy w galaktykach wieje

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Gdy w galaktykach wieje

Wraz z początkiem stycznia warto zaplanować kibicowanie misjom kosmicznym, które rozpoczną prace już w tym roku. A będzie ich całkiem sporo – kalendarz startowy jest bardzo wypełniony. Na co więc czekamy?

Jakie kosmiczne obserwacje rozpoczną się w 2023 r.

Wiedza i Życie z dnia 1 stycznia 2023

Noworoczne prognozy

Sonda Gaia zidentyfikowała starożytne olbrzymy, czyli gwiazdy, które powstały w bardzo wczesnym okresie formowania się naszej Galaktyki.

Biedne stare serce Drogi Mlecznej odnalezione

30 grudnia 2022

Czerwona Planeta podobnie jak Ziemia generowała pole magnetyczne. Dzięki kamieniowi o nazwie ALH84001 poznajemy szczegóły tego procesu. Coraz bardziej uprawniona jest myśl, że Mars sprzyjał życiu.

Szanse życia rosną. Meteoryt odsłania dzieje magnetyzmu Marsa

28 grudnia 2022

Dzięki nagranym dźwiękom ustalono jego rozmiary, na nawet liczbę ziarnek pyłu uderzających w łazika Perseverance.

„Diabeł pyłowy” z Marsa pierwszy raz dał się usłyszeć

13 grudnia 2022

Pół wieku temu ludzie po raz ostatni wylądowali na Srebrnym Globie. Za trzy lata Amerykanie chcą tam lecieć ponownie. Co to właściwie da ludzkości?

Od Apollo do Artemis – pytania o sens misji załogowych

6 grudnia 2022

Ilość emisji gazów cieplarnianych z polskiego giganta namierzały satelita i OCO-3 umieszczony na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Wkrótce będzie to norma.

Dwutlenek węgla z elektrowni Bełchatów widać z kosmosu

Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2022

OCO patrzy na Bełchatów

Coraz więcej poszlak wskazuje, że na Czerwonej Planecie istniał kiedyś prawdziwy ocean.

Tajemnice Marsa

Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2022

Tajemnice Marsa

Soczewkowanie i mikrosoczewkowanie grawitacyjne rozwijają się coraz bardziej i odkrywamy dzięki nim coraz więcej obiektów kosmicznych. W stosowaniu tych metod od lat mistrzami są polscy badacze.

Docieramy już do kosmicznych obiektów ekstremalnie dalekich, ciemnych lub samotnych

Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2022

Zobaczyć niewidzialne

Ósmego grudnia Czerwona Planeta znajdzie się nie tylko w opozycji do Słońca, ale też za księżycową tarczą.

Mars w opozycji

Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2022

Mars w opozycji

Nadchodzi zima. W tym roku rozpocznie się 21 grudnia o 22:48. Od tej pory dzień powoli zacznie się robić coraz dłuższy.

Grudzień. Niebo przełomu roku

Wiedza i Życie z dnia 1 grudnia 2022

Grudzień. Niebo przełomu roku

Do korpusu rezerwowych astronautów Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) został wybrany polski naukowiec, dr Sławosz Uznański. Jeśli zostanie skierowany do uczestnictwa w którejś z misji ESA, stanie się drugim – po Mirosławie Hermaszewskim – Polakiem w kosmosie.

Sławosz Uznański dołącza do elitarnego grona astronautów

sw/pulsar

23 listopada 2022

Czy w dłuższej perspektywie Europa powinna wysyłać ludzi na Księżyc? Pod względem technicznym bylibyśmy w stanie to zrobić – mówi dr Josef Aschbacher, dyrektor generalny Europejskiej Agencji Kosmicznej, której Polska jest członkiem od 10 lat.

Josef Aschbacher: Europa jest przygotowana na wyprawy w kosmos

Paweł Ziemnicki

18 listopada 2022

Podkast

Podkast 34. Anna Łosiak: Nie idźcie w stronę światła

Czy można uniknąć zderzenia z asteroidą? A jeśli nie, jakie będą skutki tego wydarzenia? Czy ziemianie mają już jakiś planetarny plan obrony przed intruzami z Układu Słonecznego? Odpowiada geolożka planetarna dr Anna Łosiak z Instytutu Nauk Geologicznych PAN we Wrocławiu, która bada rozsiane po całej planecie małe kratery uderzeniowe. Analizuje też powierzchnię Czerwonej planety (na razie zdalnie), przygotowuje protokoły badawcze i współorganizuje Międzynarodowe zawody łazików marsjańskich.

pulsar

17 listopada 2022

Dziś wystartowała najpotężniejsza rakieta, jaką kiedykolwiek zbudowano. Zielone światło do jej odpalenia dała kobieta. Jako pierwsza w historii NASA.

Charlie Blackwell-Thompson wysłała w kosmos Artemis I

16 listopada 2022

„Osobiście wolałbym wyprowadzić wartości stałych fizycznych w oparciu o jakąś głębszą strukturę matematyczną, ale póki jej nie znamy, warto uściślić ograniczenia nakładane przez zasadę antropiczną. Jeśli takiej struktury znaleźć się nie uda, a antropiczne ograniczenia stałych okażą się bardzo silne, będzie to powód, by poważnie potraktować koncepcję zespołu światów, nawet gdyby miało się to komuś nie spodobać” – mówił Brandon Carter w 1973 r. Czy koncepcja wieloświata wciąż jest spekulacją?

Wieloświat: kiedyś spekulacja, dziś hipoteza oparta na podbudowie matematycznej

Michał Różyczka

16 listopada 2022

Państwo Środka stało się właśnie jednym z najpoważniejszych graczy w kosmicznym wyścigu. Teraz na celowniku ma Księżyc i Marsa.

Chiny zakończyły montaż swojej stacji orbitalnej

14 listopada 2022

Na trop tej intrygującej zbieżności zdarzeń wpadli naukowcy z Curtin University w Perth (Australia), gdy przeanalizowali próbki skał księżycowych przywiezionych w grudniu 2020 r. przez chińską sondę Chang’e 5.

Księżyc był bombardowany w tym samy czasie, co Ziemia

Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2022

Srebrny Glob też dostawał łomot

Badania ruchu gwiazd w Drodze Mlecznej pozwoliły na odtworzenie fragmentu jej burzliwej przeszłości.

Kosmiczna archeologia

Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2022

Kosmiczna archeologia

Układ podwójny, złożony z PSR J0952–0607 i jego towarzyszki, zwykłej gwiazdy, został odkryty już w 2017 r., ale dopiero teraz udało się dokładnie wyznaczyć masę pulsara, która okazała się rekordowa dla tego typu obiektów: to 2,35 masy Słońca.

Neutronowa czarna wdowa, czyli kogo i dlaczego pożera rekordowy pulsar

Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2022

Neutronowa czarna wdowa

W układzie podwójnym w sąsiedniej galaktyce młoda masywna gwiazda o masie 25 Słońc ma niewidocznego towarzysza o masie co najmniej 9 Słońc. Czym on jest?

W mgławicy Tarantula znaleziono niewidzialną czarną dziurę

Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2022

Uśpiona czarna dziura

Zima coraz bliżej. Wskazuje na to nie tylko pogoda, ale bardzo już długie noce. Na początku miesiąca noc trwa od 16:07 do 6:31, a pod koniec – od 15:28 do 7:21. Maleje również maksymalna wysokość Słońca nad horyzontem od 23,3° do 16,1°. Długie noce dostarczają nam wielu okazji do obserwacji rozgwieżdżonego nieba.

Listopad. Gwiazdy z Lwa

Wiedza i Życie z dnia 1 listopada 2022

Listopad. Gwiazdy z Lwa

Pierwsze zdjęcia z Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (James Webb Space Telescope; JWST), który po żmudnym procesie konstruowania został wystrzelony w grudniu ubiegłego roku, ujawniają nowe oblicze kosmosu, odsłaniając przepiękne, nigdy wcześniej niewidziane szczegóły. Dzięki misji JWST znacznie rozszerzymy wiedzę na różne tematy, począwszy od tego, jak ewoluują galaktyki, po skład atmosfer egzoplanet.

Głębszy wgląd w kosmos

Fionna M. D. Samuels

Scientific American z dnia 1 listopada 2022

Głębszy wgląd w kosmos

Organizmy podobne do bakterii mogły przetrwać pod powierzchnią Czerwonej planety miliony lat.

Rosną szanse na odnalezienie śladów życia na Marsie

29 października 2022

Dzięki analizie powierzchniowych fal sejsmicznych geofizycy dowiedzieli się więcej na temat budowy Czerwonej Planety. Kiedy będzie następna na to szansa – nie wiadomo.

Łupnięcie meteorytu pozwoliło na zerknięcie w skorupę Marsa

27 października 2022

Już jutro, 25 października 2022 r., czeka nas częściowe zaćmienie Słońca. Tego rodzaju zjawiska to nie tylko okazja do podziwiania wspaniałego kosmicznego mechanizmu, ale też szansa na naukowe badania.

Wtorek, samo południe: odkrywanie przez zaćmiewanie

24 października 2022

Srebrny Glob przeżywa drugą astronautyczną młodość.

Na Księżyc!

Wiedza i Życie z dnia 1 października 2022

Na Księżyc!

Pomimo trwających od lat działań, mających zatrzymać regularne zmiany czasu na letni lub zimowy, wiosną i jesienią nadal przestawiamy pory pobudki.

Październik. Zmiana czasu na sen

Wiedza i Życie z dnia 1 października 2022

Październik. Zmiana czasu na sen

Wielu ludziom czarne dziury kojarzą się z mrokiem, który może nas pochłonąć. dla niektórych naukowców są one zagadką mogącą „pochłonąć” fizykę. Stanowią dziwny pomost między mechaniką kwantową a ogólną teorią względności, obnażając głębokie niedociągnięcia naszego pojmowania natury. Jednakże postęp w teorii i obserwacjach, z jakim mieliśmy niedawno do czynienia, pomaga rzucić światło na te tajemnicze obiekty. Ma to głębokie implikacje – nie tylko dla zrozumienia fenomenu czarnych dziur.

Rozwiązanie paradoksu czarnych dziur

Scientific American z dnia 1 października 2022

Rozwiązanie paradoksu czarnych dziur

Aby wyjaśnić zasadnicze paradoksy gnębiące współczesną fizykę nie wystarczy stosować mechanikę kwantową wyłącznie do materii obecnej w czarnych dziurach. Trzeba jeszcze potraktować kwantowo otaczającą je czasoprzestrzeń.

O czym zapomniał Stephen Hawking? Mechanikę kwantową i fizykę czarnych dziur łączyć trzeba śmielej

Ahmed Almheiri

Scientific American z dnia 1 października 2022

Czarne dziury, tunele czasoprzestrzenne i splątanie

Niedawne przełomy w fizyce czarnych dziur wymagały zrozumienia reżimu, w którym mechanika kwantowa i grawitacja są równie ważne. Mogą nam pomóc w uzyskaniu odpowiedzi na najważniejsze pytania kosmologii kwantowej.

Kosmologia kwantowa. To nie jest kraj dla słabych ludzi

Edgar Shaghoulian

Scientific American z dnia 1 października 2022

Opowieść o dwóch horyzontach

Pierwsze zdjęcie giganta rezydującego w centrum Drogi Mlecznej otwiera nowe możliwości zrozumienia natury tych obiektów.

Nasza czarna dziura. Wiemy już, czym nie jest

Seth Fletcher

Scientific American z dnia 1 października 2022

Portret czarnej dziury

Rywalizujące zespoły badaczy osiągnęły przełom w wyjaśnieniu jednej z największych tajemnic fizyki

Rozwikłanie zagadki

George Musser

Scientific American z dnia 1 października 2022

Rozwikłanie zagadki

Czy z marsjańskiego dwutlenku węgla można wyprodukować tlen? Jaki charakter mają tamtejsze zorze polarne? Trzeba to wiedzieć, żeby dobrze się przygotować do eksploracji Czerwonej Planety.

Zdobywanie Marsa

Wiedza i Życie z dnia 1 października 2022

Zdobywanie Marsa

W powierzchnię Dimorphosa, niewielkiego księżyca planetoidy Didymos, w sposób kontrolowany uderzył ziemski impaktor. Jakie cele stawia przed sobą poświęcona temu misja DART? Czego dowiemy się już dziś, a czego dopiero za parę lat?

Strzałą w skałę, czyli testujemy metody obrony planetarnej

26 września 2022

Nieco na uboczu, w starym kontenerze, korzystając częściowo ze sprzętu z demobilu, grupa entuzjastów nadaje nowe znaczenie pojęciu łączności satelitarnej.

Księżycowy ping-pong, czyli radioamatorzy odbijają sygnały od ciał niebieskich

Przemysław Ziemacki

22 września 2022

Fizycy rozwikłali jedną z najważniejszych nierozwiązanych zagadek matematycznej teorii względności. Niektóry widzą w tym kamień milowy w jej rozwoju.

Zakołysaliśmy czarną dziurą, a ona to przetrwała

Jerzy Kowalski-Glikman

17 września 2022

O istnieniu planet pozasłonecznych wiemy od lat. Mamy na to obserwacyjne dowody. Dlaczego więc zdjęcie, które Teleskop Webba wykonał ciału niebieskiemu o nazwie HIP 65426 b ma przełomową wartość?

W kosmosie szukamy zjawisk egzotycznych, ale i tych nam bliskich

9 września 2022

Amerykańskiemu radioastronomowi zawdzięczamy m.in. słynny wzór na liczbę cywilizacji pozaziemskich oraz program SETI. Nie doczekał spełnienia się swojego największego marzenia.

Zmarł Frank Drake, najsłynniejszy poszukiwacz kosmitów

6 września 2022

Zestaw niewielkich urządzeń umieszczony na pokładzie łazika Preseverance wytwarza 6 g tlenu na godzinę. Większe mogą produkować takie ilości tego składnika paliwa rakietowego, że podróż powrotna załogi marsjańskich misji będzie możliwa.

„Marsjanie” wrócą na Ziemię, bo wyprodukują sobie tlen

Jest efektem burzliwych zjawisk we wszechświecie. Na Ziemi jesteśmy przed nim chronieni. Dalej jest gorzej. Intensywność promieniowania stawia pod znakiem zapytania bezpieczeństwo załóg długotrwałych i dalekich misji kosmicznych.

Promieniowanie kosmiczne tworzy, ale i zabija

Wiedza i Życie z dnia 1 września 2022

Promieniowanie z głębi kosmosu

Do jednego z najdalszych obiektów widocznych gołym okiem doprowadzi nas na niebie Kasjopeja.

Galaktyka Andromedy

Wiedza i Życie z dnia 1 września 2022

Galaktyka Andromedy

Wrzesień. Zasłonięty Uran

Trwa rywalizacja komercyjnych firm o możliwość lądowania na powierzchni Księżyca. Czy wiąże się ona na rozwój nowej gospodarki kosmicznej? I co na to naukowcy?

Wiedza i Życie z dnia 1 września 2022

Wrzesień. Zasłonięty Uran

Opinie

Loty na Księżyc: kto chce zaspokoić naukową ciekawość, a kto ma nadzieję na wielkie zyski

Rebecca Boyle

Scientific American z dnia 1 września 2022

Nowy wyścig na Księżyc

Start misji Artemis I będzie pierwszym krokiem do ponownego lądowania ludzi na Srebrnym Globie. A następnie do wyprawy na Marsa. Co wiemy o tym przedsięwzięciu?

Artemis I, czyli Amerykanie wracają na Księżyc

29 sierpnia 2022

Załogowa wyprawa na Czerwoną Planetę będzie musiała zapewnić sobie świeżą żywność. Naukowcy znaleźli sposób, jak może to zrobić.

Rośliny mogą rosnąć na marsjańskim gruncie

18 sierpnia 2022

Teoria Wielkiego Wybuchu jest poprawiana, udoskonalana i nieustannie zestawiana z nowymi danymi. Astronomowie fastrygują do niej różne koncepcje mające poszerzyć zakres stosowalności. Jedną z nich jest kosmiczna inflacja, do której być może doszło w zaraniu dziejów.

Inflacja jest zabójcza dla gospodarki, ale była życiodajna dla wszechświata

Michał Różyczka

16 sierpnia 2022

Nowy satelita rejestruje najdrobniejsze szczegóły na powierzchni Ziemi, począwszy od stanu gleby, poprzez rozwój roślin, a skończywszy na rozrastaniu się miast

Niezłe widoki (na badania)

Megan I. Gannon

Scientific American z dnia 1 sierpnia 2022

Niezłe widoki (na badania)

Najbardziej oddalone od Ziemi statki kosmiczne wkraczają w nowe środowisko – przestrzeń międzygwiazdową. Za kolejne 16 700 lat pierwsy minie naszą najbliższą sąsiednią gwiazdę, Proximę Centauri. 3600 lat później uczyni to drugi. Będą krążyć po Galaktyce przez miliony lat.

Voyagery: misja aż do zniknięcia Słońca

Tim Folger

Scientific American z dnia 1 sierpnia 2022

Voyagery w drodze do gwiazd

Debata dotycząca pomiarów kluczowych parametrów kosmologicznych będzie miała wpływ na następną dekadę astrofizyki.

Nowe teleskopy znajdą wadę Modelu Standardowego

Anil Ananthaswamy

Scientific American z dnia 1 sierpnia 2022

Kosmiczny konflikt

Jak się okazuje, za produkcję międzygwiezdnego pyłu odpowiadają kosmiczne eksplozje.

Pylące supernowe

Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2022

Pylące supernowe

Czterometrowe lustro teleskopu to gruba na 3,5 mm warstewka rtęci. W trakcie obserwacji zobaczy pas nieba prawie tak szeroki jak Księżyc w pełni.

Ciekły teleskop szykuje się do pracy

Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2022

Płynny teleskop

Opowiadają o tym pierwsze wyniki badań materiału z planetoidy Ryugu.

Niezwykłe początki Układu Słonecznego

Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2022

Niezwykłe początki Układu Słonecznego

Badacze uważają, że niekompletnie eksplodujący obiekt staje się taki dzięki rozdęciu.

Białe karły jaśnieją jako zombie

Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2022

Ocalona gwiazda

Sierpień. Miesiąc spadających gwiazd

Wiedza i Życie z dnia 1 sierpnia 2022

Sierpień. Miesiąc spadających gwiazd

Przez 4 mld lat we wnętrzu Ziemi nie było stałego jądra wewnętrznego. Narodziło się ono dopiero w przededniu paleozoicznej eksplozji życia – twierdzą autorzy nowych badań.

Życiodajna kula we wnętrzu Ziemi to nowy nabytek

28 lipca 2022

Niewiele brakowało, by sonda kosmiczna OSIRIS-REx wysłana po próbki na asteroidę Bennu została przez nią pochłonięta.

Bennu. Asteroida bardziej płynna niż stała

19 lipca 2022

NASA odsłania właśnie pierwsze, spektakularne obrazy prastarego Wszechświata zebrane przez aparaturę teleskopu kosmicznego Webba. Jak na nie patrzeć? Co przedstawiają? Jakie mają znaczenie dla nauki? Opowiada o tym dla pulsara Łukasz Tychoniec, astrofizyk z Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) w Garching w Niemczech.

Tańczące galaktyki, umierające gwiazdy, planety przyjazne życiu – Webb przesyła pierwsze obrazy

12 lipca 2022

Mamy 10 proc. szans, że w ciągu dekady fragmenty pojazdów kosmicznych zabiją kogoś na Ziemi. Można tego uniknąć, ale to kosztuje.

Rakiety latają, ale też spadają, głównie na południu

12 lipca 2022

Jest pierwszy obraz wczesnego Wszechświata wykonany w podczerwieni w ciągu jednego dnia pracy James Webb Space Telescope.

James Webb: jest pierwsze zdjęcie wczesnego wszechświata

pulsar

12 lipca 2022

W próbkach zwietrzeliny, którą przywieźli na Ziemię astronauci z misji Apollo 11, Apollo 12 i Apollo 17, umieszczono nasiona bliskiego krewnego kalafiora i kapusty.

Rzodkiewnikowi nie najgorzej w księżycowej glebie

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2022

Żyzny księżyc

Nowe obserwacje odległych gwiezdnych wysp pokazują, że ewolucją takich obiektów rządzą supermasywne czarne dziury rezydujące w ich centrum.

Niewidzialni władcy galaktyk

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2022

Niewidzialni władcy galaktyk

Aby wykonać zdjęcie czarnej dziury z centrum naszej galaktyki, wykorzystano połączone siły kilkunastu teleskopów.

Teleskop horyzontu zdarzeń

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2022

Teleskop horyzontu zdarzeń

Lipiec. Planety o poranku

Wiedza i Życie z dnia 1 lipca 2022

Lipiec. Planety o poranku

Jak wysyłać wiadomości do innych cywilizacji

Kosmiczna rozmowa

Daniel Oberhaus

Scientific American z dnia 1 lipca 2022

Kosmiczna rozmowa

Przykuły uwagę naukowców dopiero dwadzieścia lat po ich odkryciu. Wciąż niewiele o nich wiadomo. Jest już jednak cel, do którego można je wykorzystać: opracowanie mapy materii w całym Wszechświecie.

Szybkie błyski radiowe: eksplozje ekscytujących możliwości

Adam Mann