Masywna gwiazda neutronowa czy lekka czarna dziura? Nie wiadomo. Ale nowo odkryty zagadkowy obiekt i tak wiele mówi astronomom.

Z nowych obserwacji Teleskopu Kosmicznego Jamesa Webba wyłania się zaskakujący obraz pierwszych galaktyk.

Umiemy już wykrywać fale grawitacyjne – ale tylko te, których źródłem są zderzenia masywnych obiektów. Wydarzenia mniej spektakularne trudno będzie zarejestrować na Ziemi. I tu z pomocą przychodzi Księżyc.

Gigantyczne gazowe fale przyboju na odległej gwieździe

Obserwacje nieba.

Obserwatorium, które ma ocenić wpływ ciemnej energii na kształt wszechświata, rozpoczęło już działalność.

W gwiazdozbiorach dostrzegamy kształty zwierząt i przedmiotów. Na jakiej podstawie połączono należące do nich obiekty? Czy są one fizycznie związane?

Dzięki obserwacjom teleskopów TESS i Cheops udało się potwierdzić istnienie układu sześciu planet poruszających się po rezonansowych orbitach.

Dane o lokalizacji i ilości materii znajdującej się wokół drobnego ciała są na tyle różne od poprzednich obserwacji, że naukowcy musieli zmienić zdanie na temat istnienia tam pierścieni.

Masę tego strumienia materii szacuje się na kilkadziesiąt milionów mas Słońca. Czym jest?

Kosmos stał się nieco mniej tajemniczy. Naukowcy zawdzięczają to m.in. coraz lepszym narzędziom obserwacyjnym.

Rozgrzane do milionów stopni kule ognia, powstają w najchłodniejszych miejscach w kosmosie. Obłoki molekularne wirują powoli, a ciśnienie związane z ich temperaturą nie pozwala im zapaść się pod własnym ciężarem. Głównym źródłem energii w kosmosie jest światło gwiazd, więc gdy chmura zgęstnieje na tyle, że stanie się dla niego nieprzepuszczalna, jej wnętrze nieuchronnie zaczyna się schładzać.

Sondę kosmiczną New Horizons dzieli od Ziemi już 8,5 mld km. Podróżuje od siedemnastu lat, przed nią kolejnych siedem. Jej kosmiczna odyseja zakończy się, kiedy opuści Układ Słoneczny.

Wszechświat wypełniają ogromne struktury o zawrotnych rozmiarach. Zawierają energię, której ilość znacznie przekracza nasze najśmielsze wyobrażenia. Jednak z Ziemi te konfiguracje ledwo można dostrzec, nawet jeśli żyje się wewnątrz jednej z nich.

Obserwacje nieba.

Wieczorem nad południowym horyzontem możemy zobaczyć Urana. Nie jest to zadanie łatwe: planeta porusza się ok. 20 razy dalej od Słońca niż Ziemia, co oznacza, że jej dostrzeżenie wymaga od nas bardzo bystrego oka i sprzyjających warunków obserwacyjnych.

Właśnie odkryto wczesną galaktykę, powstałą ok. miliarda lat po Wielkim Wybuchu, która zawiera w swoim gazie niezwykle wiele pierwiastków cięższych od wodoru i helu. W astronomii pierwiastki te nazywa się metalami. Skąd się tam wzięły?

Dlaczego meteoryty marsjańskie są w większości młode geologicznie?

Obserwacje wykonane z sondy przelatującej na wysokości zaledwie 1000 km nad powierzchnią księżyca ujawniają sekrety jego pochodzenia.

Rakieta Starship znów eksplodowała, nim doleciała do celu, i znów ogłoszono sukces. SpaceX robi postępy, ale czy zdąży na drugi podbój Księżyca?

Cząstka promieniowania kosmicznego o nieznanej do tej pory energii zadziwiła uczonych. Tym bardziej, że dobiegła z zaskakującego kierunku.

Euclid, teleskop Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), wyruszył po nowe odkrycia 1 lipca 2023 roku. 7 listopada ESA pokazała światu pierwsze wykonane przez niego zdjęcia.

Opracowaliśmy bezpieczniejsze paliwo kosmiczne, budujemy też w Polsce coraz większe rakiety – mówi dr inż. Adam Okniński, laureat Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii Nauki Techniczne.

Potwierdzili tym samym, że pierwiastki – szczególnie te cięższe, konieczne do rozwoju życia na Ziemi – powstają z połączeń gwiazd neutronowych.

Dziś ludzie, którzy uczestniczą w projektach takich jak Biosphere 2 – symulując na Ziemi niektóre aspekty długoterminowych podróży kosmicznych – nazywani są analogicznymi astronautami. I choć jest to niszowe zajęcie, jest ono dość popularne: istnieją analogiczne obiekty astronautyczne w takich miejscach, jak Utah, Hawaje, Teksas i Antarktyda. Ludzie budują lub planują ich budowę w Omanie, Kenii i Izraelu. Wszystkie mają wspólny cel – przebywając na Ziemi, nauczyć się żyć poza nią.

Łatwo jest rysować linie na piasku – planeta w takiej i takiej odległości od swojej gwiazdy jest niegościnna, zaś planeta w takiej i takiej jest wspaniała – ale natura prawie nigdy nie zachowuje się w ten sposób.

Na początku tego roku astronomowie dostrzegli supernową, która w ciągu ostatnich 10 lat była jedną z najbliższych Ziemi. Dzięki temu mogą teraz poznać najdrobniejsze szczegóły jej ostatnich dni i uzyskać nowy wgląd w to, jak takie astrofizyczne spektakle się rozwijają i kształtują cały kosmos.

Obserwacje nieba.

Po raz pierwszy odnaleziono gwiazdę, która może się kiedyś zamienić w magnetar.

Badania cyrkonów, które naukowcy znaleźli w glebie ze Srebrnego Globu, przyniosły zaskakujące informacje. Głównie na temat tego, kiedy nasz satelita ostygł.

Nowe zdjęcia z Teleskopu Webba ukazują przepastne obszary powstawania gwiazd. Nie tamtejsze najjaśniejsze, młode, masywne gwiazdy przyciągnęły jednak uwagę naukowców.

Asteroida nazwana od greckiej bogini duszy może skrywać wiedzę o wnętrzach skalistych planet Układu Słonecznego. Sonda nazwana jej imieniem już 12 października wyruszy w podróż do pasa planetoid pomiędzy Marsem i Jowiszem.

To mogłaby być ciekawostka sugerująca, że obowiązująca teoria wymaga pewnych korekt. Autorzy nowych obliczeń idą jednak dużo dalej.

Jesienią 1923 r. Edwin Hubble dowiódł, że to, co uważano wtedy za cały wszechświat, jest tylko jedną z wielu wysp materii rozsianych na bezbrzeżnym oceanie pustki.

I znajdują kolejną zagadkę do rozwikłania: ukrytą za nim galaktykę o trudnych do wyjaśnienia właściwościach.

Rzadkie, skazane na zagładę gwiazdy owiane są tajemnicą

Czy kiedykolwiek martwiliście się o to, że jakieś mroczne siły podsłuchują wasze rozmowy telefoniczne i śledzą prywatne pogawędki? Astronomowie mają dobre wieści: to nie kosmici z uszami (lub jakimikolwiek innymi wyewoluowanymi narządami słuchowymi) zwróconymi w stronę głośnika będą się wtrącać w wasze sprawy. No chyba, że znacznie lepiej niż my radzą sobie z finansowaniem radioastronomii.

Rzecz w tym, że wszystkie te „obiekty” emitują specjalny rodzaj promieniowania, które – jeśli będzie emitowane wystarczająco długo – doprowadzi do ich unicestwienia.

Obserwacje nieba.

Wkrótce rozstrzygnięcie konkursu na nowy załogowy łazik księżycowy.

Możliwości Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST) są tak ogromne, że tylko kwestią czasu było dokonanie takich obserwacji, których naukowcy nie będą umieli zinterpretować.

Teleskop Webba podsuwa sugestie, co też dzieje się powierzchnią wielkiego, lodowego księżyca Saturna.

Naukowcy mają nadzieję, że 250 g obiektu 1999 RQ36 nie tylko pozwoli im na poznanie początków Układu Słonecznego, lecz także wskaże, jak składniki niezbędne życia, przybyły na Ziemię.

Naukowcy z Indyjskiej Agencji Badań Kosmicznych (ISRO) raportują o tym, czego dowiedzieli się o Srebrnym Globie w ciągu pierwszych kilku dni od lądowania ich sondy.

O pokrytej oceanem pozasłonecznej planecie K2-18b, z warunkami potencjalnie sprzyjającymi procesom biologicznym ostatnio głośno w mediach. Tyle że niekoniecznie z właściwych powodów.

Dowiemy się tego, kiedy tylko je zaobserwujemy. Bo stosowną teorię właśnie udało się opracować.

Zostańmy na zewnątrz statku / wystarczająco długo i wysoko, / by zobaczyć, jak Ziemia oddycha porami roku...

Wyznaczanie dystansu astronomicznego to bardzo trudne zagadnienia. Nie możemy przeciągnąć taśmy mierniczej od Ziemi do gwiazdy ani zliczać obrotów kół samochodu pędzącego autostradą do jakiejś galaktyki, ani nawet użyć systemu GPS. Musimy przeprowadzać niezwykle precyzyjne obserwacje, czasami dodatkowo podpierając się modelami teoretycznymi.

Obserwacje nieba.

Jeśli wieczorem spojrzymy w stronę południowo-wschodniego horyzontu, w gwiazdozbiorze Wodnika odnajdziemy dosyć jasny, żółtawo świecący obiekt. To, że nie mruga, sugeruje, że jest planetą. Saturn, bo to o nim mowa, jest teraz wkrótce po opozycji, w której znalazł się 27 sierpnia. Coraz dłuższe wieczory ułatwiają jego obserwacje.

Gdyby nieoczekiwanie naszą planetę odwiedzili przedstawiciele obcej cywilizacji, na najwyższych szczeblach władzy zapanowałby chaos. Wszyscy zastanawialiby się, kto ma prawo reprezentować Ziemię w tak osobliwym kontakcie.

Dzięki detektorom fal grawitacyjnych możliwe jest wykrycie sygnału, którego zapis przypomina ćwierkanie ptaka. Taki dźwięk wydają dwie czarne dziury podczas łączenia się.

Pełna naukowych szczegółów opowieść o odkryciach astronomicznych, o cyklu życia gwiazd, falach grawitacyjnych i supernowych. A także o ludzkiej pomysłowości i determinacji.

Sonda Vikram misji Chandrayaan-3 wylądowała na Księżycu, wynosząc Indie do rangi mocarstwa kosmicznego. Tymczasem Łuna-25 roztrzaskała się doszczętnie, a wraz z nią nadzieje Rosji. Drugi wyścig kosmiczny będzie ciekawszy niż pierwszy.

Dane na temat zagadkowo zachowującego się obiektu o nazwie PSR J1023+0038 zbierało aż 12 teleskopów kosmicznych i naziemnych. Obława zakończyła się sukcesem.

Gwiazdy zazwyczaj rodzą się w kosmicznych fajerwerkach: nabierając masy, wyrzucają duże ilości gazu pędzącego setki kilometrów na sekundę. Teleskop Kosmiczny Jamesa Webba (JWST) uwiecznił je te fajerwerki, ujawniając długo skrywaną tajemnicę.

Sukces misji Chandrayaan-3 to nie przypadek ani wynik nadzwyczajnego zrywu. Dla Indii to tylko etap w podboju Układu Słonecznego – realizowany taniej i sprawniej niż u konkurencji.

HD 41566 była znana już od ponad stu lat. Jak to możliwe, że jej potężne pole magnetyczne umykało uwadze astronomów?

ALMA, czyli monumentalny zestaw radioteleskopów ustawiony w jednym z najbardziej nieprzyjaznych miejsc na Ziemi, świętuje 10-lecie pracy. Opowiada o nim dr Łukasz Tychoniec, jeden z uczestników prowadzonych tam obserwacji.

Wyobrażamy sobie planety jako skaliste lub gazowe kule okrążające gwiazdę. Tak wygląda większość planet Układu Słonecznego oraz tych, które od 30 lat obserwujemy poza nim. Ale co z tymi, których nie sposób dojrzeć?

Ta książka zaczyna się naprawdę mocno. Na wstępie dostajemy odpowiedź na pytanie „co mechanika kwantowa ma do powiedzenia na temat naszych zmarłych babć”. Po czymś takim pozostałe pytania egzystencjalne wydają się błahostkami.

Na Czerwonej Planecie dawno temu występowały pory suche i deszczowe. Taki klimat mógł sprzyjać biologii.

Jeszcze w tym roku planowany jest debiut serwisu streamingowego NASA+ z transmisjami na żywo oraz innymi treściami przygotowanymi przez zespół amerykańskiej agencji kosmicznej. A to wszystko bez reklam i obowiązkowej subskrypcji.

Nie zgadzam się, że Wszechświat milczy. On po prostu nie krzyczy w każdym kierunku przez cały czas – mówi David Grinspoon, amerykański astrobiolog, doradca NASA w dziedzinie eksploracji kosmosu.

Nie było do tej pory dowodów, że na tym księżycu Jowisza jest H2O2. Ich pojawienie się może mieć ważne konsekwencje. Na przykład dla badania egzoplanet.

Na Ziemię powróci wkrótce statek kosmiczny z maleńkimi fragmentami kosmicznej skały. Czy próbki te zmienią naszą wiedzę o historii Układu Słonecznego?

Nie możemy znaleźć żłobka naszej gwiazdy, ale wciąż możemy się o nim czegoś dowiedzieć. Mamy ku temu pewne poszlaki w postaci zaskakujących form meteorytów, z których część nadal zawiera wskazówki dotyczące środowiska natalnego podczas narodzin Układu Słonecznego.

Skąd na Ziemi wzięła się woda?

Obserwacje nieba.

Trwają badania układu łączącego niezwykłe cechy aż dwóch kosmicznych superobiektów.

To słowo brzmi groźnie. Uran – jego rozszczepialny izotop 235U – jest powszechnie wykorzystywany jako paliwo w reaktorach jądrowych, a także w bombach atomowych. Ale to też gęsty i twardy metal, a głównie – niezwykła planeta.

PDS70 to ulubiony system badaczy powstających planet. Właśnie ponownie ich zaskoczył.

Australijscy astronomowie odkryli najchłodniejszą „nieudaną gwiazdę” obdarzoną polem magnetycznym.

Przed wysłaniem w kosmos Teleskopu Jamesa Webba, wiele mówiło się o przewidywanych odkryciach. Okazuje się jednak, że najciekawsze są te, których nikt się nie spodziewał.

Obserwowane z naszej perspektywy zdarzenia we wczesnym Kosmosie powinny sprawiać wrażenie, jakby rozgrywały się w zwolnionym tempie. Wynika to z nieustannego rozszerzania się czasoprzestrzeni. Jednak dostęp do wiarygodnych zegarów jest ograniczony. Pomocne okazały się kwazary.

Fale grawitacyjne zakrzywiane przez masywne obiekty opowiedzą naukowcom o rozszerzaniu się Wszechświata i jego ostatecznym losie.

Czy planety odchodzą wraz ze swoimi gwiazdami? Dotychczas spodziewano się, że tak. Nowe wyniki obserwacji sugerują jednak frapujące alternatywne scenariusze wydarzeń.

Szybkie, ulotne, arcytrudne do zarejestrowania cząstki elementarne niosą nowe informacje o Wszechświecie. Naukowcy skupieni wokół arktycznego detektora IceCube przeanalizowali je w niespotykanej dotąd skali.

Naukowcy zastanawiają się, dlaczego wnętrza gwiazd wirują tak wolno

Literacko...

Gwiazdy-olbrzymy żyją szybko i umierają młodo, wypalając zasoby paliwa w ciągu zaledwie kilku milionów lat, po czym odrzucają swoje zewnętrzne warstwy i eksplodują jako potężne supernowe.

Wysłana przez NASA misja Kepler ujawniła, że większość układów planetarnych nie przypomina naszego, natomiast ma „podobne” konfiguracje ściśle upakowanych globów. To zainspirowało astrofizyków z Universität Bern do zbadania, czy mogą istnieć inne architektury.

Obserwacje nieba.

Rozpoczął działanie układ teleskopów współpracujących z detektorami fal grawitacyjnych.

Wyruszyli z Ziemi 46 lat temu, a lecąc, zbadali wewnętrzne obszary Układu Słonecznego, po czym odpłynęli w kosmiczną czeluść. I będą w niej dryfować zawsze. To Voyager 1 i Voyager 2.

Drugi co do wielkości olbrzym Układu Słonecznego rządzi układem ponad 140 mniejszych i większych księżyców i miliardami odłamków tworzących jego pierścienie.

Choć sonda InSight już nie nadaje od paru miesięcy, naukowcy wciąż analizują dostarczone przez nią dane na temat drżeń sejsmicznych marsjańskiego gruntu.

Wygląda na to, że teoria względności Einsteina zdała kolejny spektakularny test. Z pomocą przyszły pulsary.

Naukowcy dowiedzieli się, jaka temperatura panuje na drugiej planecie układu, który potencjalnie miał być przyjazny dla życia. To dało im odpowiedź na pytanie, czy ma ona atmosferę.

Wyginają przestrzeń, wstrzymują czas, „podważają” prawa fizyki, fascynują swoją osobnością. Czarne dziury zdradzają coraz więcej swoich tajemnic, ale do ich pełnego zrozumienia ciągle nam daleko.

Naukowcy od dawna sugerowali, że aktywność sejsmiczna i pole magnetyczne Ziemi mogą mieć wspólne źródło. Teraz tematem zajął się zespół pod kierownictwem polskiego badacza.

Gdyby na Księżycu istniały mikroby zabójcze dla życia na Ziemi, być może dziś już by nas pokonały. Kwarantanna w sztandarowym programie kosmicznym NASA była fikcją.

To jedna z ambitniejszych misji NASA. Parker Solar Probe zbliży się do powierzchni Słońca bliżej niż jakikolwiek inny instrument zbudowany przez człowieka.

Stephen Hawking dowodził, że czarne dziury mogą z czasem tracić na wadze. Zjawisko kwantowe, które za tym stoi może jednak zachodzić w kosmosie dużo powszechniej, niż sądził.

Najpotężniejszy zarejestrowany wybuch, związany z obiektem GRB 221009A, skupił na sobie uwagę całego świata. Badacze dysponowali więc szczegółowymi danymi na jego temat.

Po trzech latach pracę wznawia detektor LIGO. Nowe usprawnienia zwiększają jego i tak oszałamiającą dokładność – a nas zbliżają do zrozumienia natury Wszechświata.

Rotujący dysk gazowo-pyłowy Drogi Mlecznej wytwarza eleganckie ramiona spiralne, które stanowią aktywniejsze miejsca formowania gwiazd w naszej Galaktyce.

Obserwacje nieba.

Na wczesnowieczornym niebie planety wskażą nam otwartą gromadę gwiazd.