Jesienią 1923 r. Edwin Hubble dowiódł, że to, co uważano wtedy za cały wszechświat, jest tylko jedną z wielu wysp materii rozsianych na bezbrzeżnym oceanie pustki.

I znajdują kolejną zagadkę do rozwikłania: ukrytą za nim galaktykę o trudnych do wyjaśnienia właściwościach.

Rzadkie, skazane na zagładę gwiazdy owiane są tajemnicą

Czy kiedykolwiek martwiliście się o to, że jakieś mroczne siły podsłuchują wasze rozmowy telefoniczne i śledzą prywatne pogawędki? Astronomowie mają dobre wieści: to nie kosmici z uszami (lub jakimikolwiek innymi wyewoluowanymi narządami słuchowymi) zwróconymi w stronę głośnika będą się wtrącać w wasze sprawy. No chyba, że znacznie lepiej niż my radzą sobie z finansowaniem radioastronomii.

Rzecz w tym, że wszystkie te „obiekty” emitują specjalny rodzaj promieniowania, które – jeśli będzie emitowane wystarczająco długo – doprowadzi do ich unicestwienia.

Obserwacje nieba.

Wkrótce rozstrzygnięcie konkursu na nowy załogowy łazik księżycowy.

Możliwości Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST) są tak ogromne, że tylko kwestią czasu było dokonanie takich obserwacji, których naukowcy nie będą umieli zinterpretować.

Teleskop Webba podsuwa sugestie, co też dzieje się powierzchnią wielkiego, lodowego księżyca Saturna.

Naukowcy mają nadzieję, że 250 g obiektu 1999 RQ36 nie tylko pozwoli im na poznanie początków Układu Słonecznego, lecz także wskaże, jak składniki niezbędne życia, przybyły na Ziemię.

Naukowcy z Indyjskiej Agencji Badań Kosmicznych (ISRO) raportują o tym, czego dowiedzieli się o Srebrnym Globie w ciągu pierwszych kilku dni od lądowania ich sondy.

O pokrytej oceanem pozasłonecznej planecie K2-18b, z warunkami potencjalnie sprzyjającymi procesom biologicznym ostatnio głośno w mediach. Tyle że niekoniecznie z właściwych powodów.

Dowiemy się tego, kiedy tylko je zaobserwujemy. Bo stosowną teorię właśnie udało się opracować.

Zostańmy na zewnątrz statku / wystarczająco długo i wysoko, / by zobaczyć, jak Ziemia oddycha porami roku...

Wyznaczanie dystansu astronomicznego to bardzo trudne zagadnienia. Nie możemy przeciągnąć taśmy mierniczej od Ziemi do gwiazdy ani zliczać obrotów kół samochodu pędzącego autostradą do jakiejś galaktyki, ani nawet użyć systemu GPS. Musimy przeprowadzać niezwykle precyzyjne obserwacje, czasami dodatkowo podpierając się modelami teoretycznymi.

Obserwacje nieba.

Jeśli wieczorem spojrzymy w stronę południowo-wschodniego horyzontu, w gwiazdozbiorze Wodnika odnajdziemy dosyć jasny, żółtawo świecący obiekt. To, że nie mruga, sugeruje, że jest planetą. Saturn, bo to o nim mowa, jest teraz wkrótce po opozycji, w której znalazł się 27 sierpnia. Coraz dłuższe wieczory ułatwiają jego obserwacje.

Gdyby nieoczekiwanie naszą planetę odwiedzili przedstawiciele obcej cywilizacji, na najwyższych szczeblach władzy zapanowałby chaos. Wszyscy zastanawialiby się, kto ma prawo reprezentować Ziemię w tak osobliwym kontakcie.

Dzięki detektorom fal grawitacyjnych możliwe jest wykrycie sygnału, którego zapis przypomina ćwierkanie ptaka. Taki dźwięk wydają dwie czarne dziury podczas łączenia się.

Pełna naukowych szczegółów opowieść o odkryciach astronomicznych, o cyklu życia gwiazd, falach grawitacyjnych i supernowych. A także o ludzkiej pomysłowości i determinacji.

Sonda Vikram misji Chandrayaan-3 wylądowała na Księżycu, wynosząc Indie do rangi mocarstwa kosmicznego. Tymczasem Łuna-25 roztrzaskała się doszczętnie, a wraz z nią nadzieje Rosji. Drugi wyścig kosmiczny będzie ciekawszy niż pierwszy.

Dane na temat zagadkowo zachowującego się obiektu o nazwie PSR J1023+0038 zbierało aż 12 teleskopów kosmicznych i naziemnych. Obława zakończyła się sukcesem.

Gwiazdy zazwyczaj rodzą się w kosmicznych fajerwerkach: nabierając masy, wyrzucają duże ilości gazu pędzącego setki kilometrów na sekundę. Teleskop Kosmiczny Jamesa Webba (JWST) uwiecznił je te fajerwerki, ujawniając długo skrywaną tajemnicę.

Sukces misji Chandrayaan-3 to nie przypadek ani wynik nadzwyczajnego zrywu. Dla Indii to tylko etap w podboju Układu Słonecznego – realizowany taniej i sprawniej niż u konkurencji.

HD 41566 była znana już od ponad stu lat. Jak to możliwe, że jej potężne pole magnetyczne umykało uwadze astronomów?

ALMA, czyli monumentalny zestaw radioteleskopów ustawiony w jednym z najbardziej nieprzyjaznych miejsc na Ziemi, świętuje 10-lecie pracy. Opowiada o nim dr Łukasz Tychoniec, jeden z uczestników prowadzonych tam obserwacji.

Wyobrażamy sobie planety jako skaliste lub gazowe kule okrążające gwiazdę. Tak wygląda większość planet Układu Słonecznego oraz tych, które od 30 lat obserwujemy poza nim. Ale co z tymi, których nie sposób dojrzeć?

Ta książka zaczyna się naprawdę mocno. Na wstępie dostajemy odpowiedź na pytanie „co mechanika kwantowa ma do powiedzenia na temat naszych zmarłych babć”. Po czymś takim pozostałe pytania egzystencjalne wydają się błahostkami.

Na Czerwonej Planecie dawno temu występowały pory suche i deszczowe. Taki klimat mógł sprzyjać biologii.

Jeszcze w tym roku planowany jest debiut serwisu streamingowego NASA+ z transmisjami na żywo oraz innymi treściami przygotowanymi przez zespół amerykańskiej agencji kosmicznej. A to wszystko bez reklam i obowiązkowej subskrypcji.

Nie zgadzam się, że Wszechświat milczy. On po prostu nie krzyczy w każdym kierunku przez cały czas – mówi David Grinspoon, amerykański astrobiolog, doradca NASA w dziedzinie eksploracji kosmosu.

Nie było do tej pory dowodów, że na tym księżycu Jowisza jest H2O2. Ich pojawienie się może mieć ważne konsekwencje. Na przykład dla badania egzoplanet.

Na Ziemię powróci wkrótce statek kosmiczny z maleńkimi fragmentami kosmicznej skały. Czy próbki te zmienią naszą wiedzę o historii Układu Słonecznego?

Nie możemy znaleźć żłobka naszej gwiazdy, ale wciąż możemy się o nim czegoś dowiedzieć. Mamy ku temu pewne poszlaki w postaci zaskakujących form meteorytów, z których część nadal zawiera wskazówki dotyczące środowiska natalnego podczas narodzin Układu Słonecznego.

Skąd na Ziemi wzięła się woda?

Obserwacje nieba.

Trwają badania układu łączącego niezwykłe cechy aż dwóch kosmicznych superobiektów.

To słowo brzmi groźnie. Uran – jego rozszczepialny izotop 235U – jest powszechnie wykorzystywany jako paliwo w reaktorach jądrowych, a także w bombach atomowych. Ale to też gęsty i twardy metal, a głównie – niezwykła planeta.

PDS70 to ulubiony system badaczy powstających planet. Właśnie ponownie ich zaskoczył.

Australijscy astronomowie odkryli najchłodniejszą „nieudaną gwiazdę” obdarzoną polem magnetycznym.

Przed wysłaniem w kosmos Teleskopu Jamesa Webba, wiele mówiło się o przewidywanych odkryciach. Okazuje się jednak, że najciekawsze są te, których nikt się nie spodziewał.

Obserwowane z naszej perspektywy zdarzenia we wczesnym Kosmosie powinny sprawiać wrażenie, jakby rozgrywały się w zwolnionym tempie. Wynika to z nieustannego rozszerzania się czasoprzestrzeni. Jednak dostęp do wiarygodnych zegarów jest ograniczony. Pomocne okazały się kwazary.

Fale grawitacyjne zakrzywiane przez masywne obiekty opowiedzą naukowcom o rozszerzaniu się Wszechświata i jego ostatecznym losie.

Czy planety odchodzą wraz ze swoimi gwiazdami? Dotychczas spodziewano się, że tak. Nowe wyniki obserwacji sugerują jednak frapujące alternatywne scenariusze wydarzeń.

Szybkie, ulotne, arcytrudne do zarejestrowania cząstki elementarne niosą nowe informacje o Wszechświecie. Naukowcy skupieni wokół arktycznego detektora IceCube przeanalizowali je w niespotykanej dotąd skali.

Naukowcy zastanawiają się, dlaczego wnętrza gwiazd wirują tak wolno

Literacko...

Gwiazdy-olbrzymy żyją szybko i umierają młodo, wypalając zasoby paliwa w ciągu zaledwie kilku milionów lat, po czym odrzucają swoje zewnętrzne warstwy i eksplodują jako potężne supernowe.

Wysłana przez NASA misja Kepler ujawniła, że większość układów planetarnych nie przypomina naszego, natomiast ma „podobne” konfiguracje ściśle upakowanych globów. To zainspirowało astrofizyków z Universität Bern do zbadania, czy mogą istnieć inne architektury.

Obserwacje nieba.

Rozpoczął działanie układ teleskopów współpracujących z detektorami fal grawitacyjnych.

Wyruszyli z Ziemi 46 lat temu, a lecąc, zbadali wewnętrzne obszary Układu Słonecznego, po czym odpłynęli w kosmiczną czeluść. I będą w niej dryfować zawsze. To Voyager 1 i Voyager 2.

Drugi co do wielkości olbrzym Układu Słonecznego rządzi układem ponad 140 mniejszych i większych księżyców i miliardami odłamków tworzących jego pierścienie.

Choć sonda InSight już nie nadaje od paru miesięcy, naukowcy wciąż analizują dostarczone przez nią dane na temat drżeń sejsmicznych marsjańskiego gruntu.

Wygląda na to, że teoria względności Einsteina zdała kolejny spektakularny test. Z pomocą przyszły pulsary.

Naukowcy dowiedzieli się, jaka temperatura panuje na drugiej planecie układu, który potencjalnie miał być przyjazny dla życia. To dało im odpowiedź na pytanie, czy ma ona atmosferę.

Wyginają przestrzeń, wstrzymują czas, „podważają” prawa fizyki, fascynują swoją osobnością. Czarne dziury zdradzają coraz więcej swoich tajemnic, ale do ich pełnego zrozumienia ciągle nam daleko.

Naukowcy od dawna sugerowali, że aktywność sejsmiczna i pole magnetyczne Ziemi mogą mieć wspólne źródło. Teraz tematem zajął się zespół pod kierownictwem polskiego badacza.

Gdyby na Księżycu istniały mikroby zabójcze dla życia na Ziemi, być może dziś już by nas pokonały. Kwarantanna w sztandarowym programie kosmicznym NASA była fikcją.

To jedna z ambitniejszych misji NASA. Parker Solar Probe zbliży się do powierzchni Słońca bliżej niż jakikolwiek inny instrument zbudowany przez człowieka.

Stephen Hawking dowodził, że czarne dziury mogą z czasem tracić na wadze. Zjawisko kwantowe, które za tym stoi może jednak zachodzić w kosmosie dużo powszechniej, niż sądził.

Najpotężniejszy zarejestrowany wybuch, związany z obiektem GRB 221009A, skupił na sobie uwagę całego świata. Badacze dysponowali więc szczegółowymi danymi na jego temat.

Po trzech latach pracę wznawia detektor LIGO. Nowe usprawnienia zwiększają jego i tak oszałamiającą dokładność – a nas zbliżają do zrozumienia natury Wszechświata.

W miarę jak położona w środkowej Hiszpanii Laguna de Tirez wysychała przez 20 lat, aż do całkowitego wyschnięcia w 2015 roku, jej jałowy krajobraz zaczął przypominać bezwodne marsjańskie równiny. To podobieństwo, jak się okazuje, może być użyteczne

Miłośnicy nauki twórczo wykorzystują zdjęcia ze specjalnej kamery umieszczonej na wysłanej przez NASA sondzie Juno

Na sześciu księżycach zewnętrznego Układu Słonecznego mogą znajdować się ogromne ilości ciekłej wody, a wraz z nią życie

Jeśli w naszym układzie słonecznym istnieje życie poza ziemią, to wielkie lodowe satelity piątej planety od Słońca są całkiem dobrym miejscem, by go tam szukać.

Wprowadzenie.

Czelabińsk nas zaskoczył i chociaż takie małe impakty wciąż mogą umykać naszej uwadze, coraz lepiej wykrywamy potencjalne zagrożenia kosmiczne i poszerzamy wiedzę na temat tego, co można zrobić, gdy dostrzeżemy obiekt, który ma na celowniku Ziemię. Duże, niebezpieczne planetoidy pojawiają się rzadko, wystarczy jednak spojrzeć na Krater Meteorytowy w Arizonie, aby przekonać się, dlaczego musimy traktować je poważnie.

Rotujący dysk gazowo-pyłowy Drogi Mlecznej wytwarza eleganckie ramiona spiralne, które stanowią aktywniejsze miejsca formowania gwiazd w naszej Galaktyce.

Obserwacje nieba.

Na wczesnowieczornym niebie planety wskażą nam otwartą gromadę gwiazd.

W ostatnim czasie sporo nowego dowiedzieliśmy się o asteroidach, ponieważ realizowanych jest coraz więcej misji do tych ciał. Okazuje się, że obiekty te miewają dość niezwykłe właściwości.

Supernowe mogą być niebezpieczne dla planet odległych nawet o ponad 100 lat świetlnych. Naukowcy przeanalizowali wpływ ich promieniowania na globy.

Okazuje się, że jądro tej planety różni się od ziemskiego.

Ciemna materia nie reaguje ze światłem w żaden znany nam sposób. Tymczasem niemal wszystko, co wiemy o Wszechświecie, pochodzi z obserwacji światła. Pojawił się nowatorski pomysł na jej poszukiwanie.

Czy planety będą krążyć po znanych orbitach aż do końca swoich dni, czy raczej rozsypią się po kosmosie znacznie wcześniej?

Jakie konkretnie korzyści finansowe przyniosłoby wysłanie w kosmos załogi złożonej wyłącznie z astronautek? Wyliczyli to badacze z ESA.

Wysłany przez NASA marsjański lądownik InSight, który po czterech latach zbierania danych zamilkł w grudniu zeszłego roku, świetnie wykonał swoją robotę.

Nieprzewidywalne impulsy elektromagnetyczne z głębi Wszechświata niosą bezcenne informacje. Rośnie więc zainteresowanie ich zagadkowym fenomenem. Rozpoczyna się radioastronomiczny wyścig zbrojeń.

Te hipotetyczne obiekty mogą być kluczem do wielu kosmologicznych zagadek. Powinny istnieć, ale nie udało się ich zaobserwować. Zaczynamy się jednak domyślać, jak ich szukać.

Aż trudno uwierzyć, jak wiele obiektów we wszechświecie występuje wspólnie. Istnieją np. gwiazdy potrójne czy poczwórne, a nawet układy z ośmiu towarzyszy. Wielokrotne mogą być też galaktyki.

Na Srebrnym Globie może się znajdować nawet 300 mld ton wody ukrytej w sferulach impaktowych.

Badania teleskopów ALMA ujawniają wczesne etapy ewolucji gromad galaktyk.

Obserwacje nieba.

Wznoszące się masy roztopionych skał, zwane pióropuszem płaszcza, mogą być przyczyną ruchów sejsmicznych i wulkanizmu.

Przymiarki do powrotu na Księżyc oraz podróży na Marsa trwają już od dłuższego czasu. Jednym z problemów, nad którymi pracują inżynierowie i naukowcy, jest stworzenie materiału nadającego się do budowy bazy dla załóg kosmicznych.

Płonące szczątki rakiety firmy SpaceX jeszcze spadały ku wodom Zatoki Meksykańskiej, gdy inżynierowie z centrum kontroli lotu zaczęli oblewać się szampanem. Mieli dobre powody?

Klasyczne silniki rakietowe osiągnęły kres możliwości. Elektryczne też. Statkom kosmicznym swobodniejsze poruszanie się w Układzie Słonecznym umożliwić ma jądrowy napęd termiczny.

Jak to możliwe, że tak niewielkie obiekty jak czarne dziury, mogą mieć wpływ na ogromne galaktyki? Naukowcy mają pomysł na znalezienie odpowiedzi.

W sześcioletnią podróż wyrusza właśnie JUICE – sonda Europejskiej Agencji Kosmicznej. Będzie szukać śladów życia. Niespodzianki mile widziane.

Ogólna teoria względności i wielka polityka utrudniają udzielenie odpowiedzi na to banalne z pozoru pytanie. A bez niej Księżyc znajdzie się w centrum wielkiego zamieszania.

Dane potrzebne do tego odkrycia zostały zebrane już dawno. Trzeba było tylko spojrzeć na nie z nowej perspektywy.

Na YZ Ceti b pojawiło się coś w rodzaju zorzy, co świadczyłoby o tym, że ma ona pole magnetyczne. Kandydatka na miejsce dla życia raczej z niej jednak marna.

Jeśli to, co wiemy o błyskach gamma jest prawdą, taki wybuch może się zdarzyć raz na 10 tys. lat. Mamy więc dużo szczęścia, ale wciąż nie rozumiemy natury takich eksplozji.

Czworo astronautów weźmie udział w zaplanowanym na listopad przyszłego roku ponad dziesięciodniowym locie wokół Księżyca.

Kosmos jest pełen zderzeń, koalescencji i katastrof. Można śmiało powiedzieć, że te burzliwe zjawiska są codziennością wszechświata.

Obserwacje nieba.

Nazwana trafnie „Peekaboo” (ang. zabawa w chowanego), wysunęła się zza jasnej (z naszej perspektywy) gwiazdy dopiero w ciągu ostatnich 50–100 lat.