Róża: wyjątkowy okaz matematyczny

Naukowcy wciąż odkrywają nowe, piękne i – przede wszystkim – użyteczne prawidłowości zakodowane w przyrodzie. Autorzy artykułu z „Science” wzięli pod lupę kwiaty róż i znaleźli nową regułę odpowiedzialną za wzrost ich płatków. W naturze często obserwuje się tzw. niezgodności, czyli charakterystyczne napięcia w tkankach, które determinują ich zawijanie się w trakcie wzrostu. Badacze opisali ze szczegółami, gdzie dokładnie powstają i w jakim stopniu umożliwiają one płatkom zmiany kształtu. Stwierdzili przy okazji, że niezgodności w płatkach róży zaobserwowano w żadnej innej roślinie. Twierdzą, że ich model matematyczny może znaleźć zastosowanie w inżynierii materiałowej lub architekturze. (trt) Zdjęcie: Shutterstock

Pterozaury: królowie przetworzy chodzący piechotą

Te gady kojarzymy głównie z szybowaniem. Tymczasem część całkiem sprawnie przemieszczała się po ziemi – dowiedli badacze z University of Leicester. Ponad 160-milionowe skamieniałe tropy udało się powiązać z konkretnymi grupami pterozaurów. Trzy różne rodzaje śladów pokazują, że niektóre z tych zwierząt przystosowały się do życia w odmiennych środowiskach – od błotnistych wybrzeży po wnętrze lądu. Jedne brodziły w lagunach, polując na małe ryby, inne – jak ogromny Quetzalcoatlus – spacerowały po otwartych terenach zamieszkanych przez dinozaury. Ślady tego ostatniego znaleziono nawet w warstwach tuż sprzed katastrofą, która zakończyła erę mezozoiku. (ji) Zdjęcie: Shutterstock

Lwy morskie po prostu czują rytm

Kalifornijskie lwy morskie (Zalophus californianus) potrafią robić przynajmniej jedną rzecz lepiej niż ludzie. Tak wynika z zamieszczonej w najnowszym numerze „Scientific Reports” pracy, której pierwszym autorem jest Peter Cook z New College Sarasota i University of California Santa Cruz. Ssaka morskiego tego gatunku o imieniu Ronan nauczono, aby kiwał głową zgodnie z pulsem metronomu. To samo zadanie postawiono przed dziesięcioma studentami w wieku 18–23 lat. Analiza zapisów wideo wykazała, że tempo lwa morskiego było znacznie dokładniejsze niż u ludzi. (wm) Link do artykułu źródłowego: https://www.nature.com/articles/s41598-025-95279-1] Zdjęcie: Joel Sartore/Photo Ark. NMFS 23554

Pocałunek jest bezglutenowy

Co się stanie, jeśli ktoś zdrowy, zje posiłek zawierający gluten i pocałuje partnera, który ma celiakię? Czy problematyczne białko przeniknie do organizmu chorującej osoby i wywoła dokuczliwe objawy? Uczeni z California University spodziewali się, że odpowiedź na to pytanie jest przecząca, ale postanowili upewnić się na drodze eksperymentalnej. W tym celu zaprosili do doświadczenia 10 par, w których jedna osoba nie miała schorzenia trzewnego, a druga chorowała na celiakię. Posiłkiem testowym było 10 krakersów pszennych spożywanych przez zdrowego partnera. Po jedzeniu para całowała się przez 10 s. U obojga mierzono następnie stężenie glutenu w ślinie. Uczeni ustalili, że poziom tego białka był zbyt niski, by wywołać objawy i stanowić zagrożenie. Wynosił on ok. 20 części na milion (ppm), czyli mieścił się w zakresie normy dla produktów spożywczych oznaczanych jako bezglutenowe. Aby dodatkowo zminimalizować szanse na transfer glutenu w czasie pocałunku, osoba, która spożyła zbożowy produkt, powinna przepłukać usta wodą, zanim da całusa partnerowi z celiakią – polecili autorzy badania. (mat) Zdjęcie: Shutterstock. Wyniki badania zostaną zaprezentowane dziś (05.05.2025) na Digestive Disease Week – corocznej konferencji poświęconej chorobom układu pokarmowego: https://ddw.org/

Spanie mądrości sprzyja

Sen pozwala utrwalać ślady pamięciowe i pozbywać się niepotrzebnych wspomnień. Przygotowuje jednak także neurony do przyszłej nauki – wykazali uczeni z University of Toyama. Zastosowali precyzyjne pomiary neuronów w czasie rzeczywistym (tzw. obrazowanie wapniowe na żywo oraz znakowanie komórek engramowych). Podczas snu część komórek nerwowych, która nie brała udziału w konsolidowaniu przeszłych śladów pamięciowych, wykazywała synchroniczną aktywność. To właśnie te neurony uczestniczyły później, po przebudzeniu, w kolejnych sesjach zapamiętywania. Te badania dotyczą myszy. Badacze uważają jednak, że zależność pomiędzy spaniem a nauką jest u wszystkich ssaków – a więc i u ludzi – taka sama. Zdjęcie: Shutterstock

Rozbłyski pulsara, czyli szybkie informacje naukowe

To zbiór krótko i lekko opisanych najnowszych badań ze wszystkich dziedzin. Wybieramy ciekawe i intrygujące odkrycia naukowców, których prace ukazały się na łamach najlepszych branżowych wydawnictw. Przewijaj i czytaj najnowszy zestaw newsów.

Peter Turchin: Żadne imperium nie przetrwa rozpadu ładu społecznego

Jeszcze Ziemia nie zginęła. Obiektów, które mogą w nią uderzyć jest jednak sporo

Kobiety paleolitu: sprawne, sprytne, kreatywne. Naukowcy długo się co do nich mylili

Baba Jaga i Hannibal Lecter - następcy kanibali także spod Ojcowa

Homo rzekomo, czyli fałszywy obrazek ewolucji

Czego Polacy szukają w swoich genach – i dlaczego grozi im rozczarowanie?

Jak przekonać do zmian myśliwych, drwali, leśników. Mówi Mikołaj Dorożała, główny konserwator przyrody

Wiele kobiet znosi menopauzę w cichym cierpieniu. A można im pomóc

Ostry spór naukowców. AI myśli jak ludzie czy tylko udaje? A może myli się jak człowiek?

15 lat temu przekroczyliśmy trzy granice. Już przestrzeliliśmy wszystkie

Dlaczego uzależniamy się od scrollowania? Media społecznościowe wykorzystują wyniki badań

„Nie mów mi, co robić!”, czyli współczesna postać anarchizmu według Jamesa C. Scotta

Kiedy lód skuł cały świat. Mrożąca opowieść o pochodzeniu organizmów wielokomórkowych

Pokój daje dobrobyt i stabilność, dlaczego więc ludzie wybierają wojnę. Pytanie to podjął Richard Overy w „Why War?”

Na początku było słowo. Tylko czyje? Prawdy i mity o początkach chrześcijaństwa

Wybory w drodze losowania sprawdziły się w starożytnych Atenach. Dlaczego nie spróbować dziś?